میری سید روح الله، زمانی احمد رضا، نصری اطهره، هادیزاده گوکی هادی. تغییرات آستانه شنوایی کارگران یک صنعت فولاد سازی: پیگیری 5 ساله. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1399; 12 (3) :35-43
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1022-fa.html
کارشناس ارشد مهندسی بهداشت حرفهای، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، شبکه بهداشت الیگودرز، الیگودرز، ایران ، roholahmiri@gmail.com
متن کامل [PDF 594 kb]
(734 دریافت)
|
چکیده (HTML) (2056 مشاهده)
متن کامل: (1444 مشاهده)
تغییرات آستانه شنوایی کارگران یک صنعت فولاد سازی: پیگیری 5 ساله
سید روح الله میری[1]*، احمدرضا زمانی2، اطهره نصری3، هادی هادیزاده4
چکیده
مقدمه: صدا یکی از مهمترین عوامل زیانآور در محیط کار محسوب میشود. آثار فیزیولوژیک صدا بر روی انسان بهصورت تدریجی در دراز مدت بروز میکند. علیرغم پیشرفتهای صنعتی مواجهه با صدای بیشازحد مجاز کماکان یکی از معضلات بهداشتی کارگران در جهان میباشد. هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر صدا بر افت شنوایی کارگران صنعت فولاد بود.
روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی - مقطعی طراحی و اجرا شد. جامعه مورد بررسی 121 نفر از کارگران یک صنعت نورد فولاد بودند که ادیومتری 5 ساله آنها از سال 91 تا 95 مورد مطالعه قرار گرفت. آزمون ادیومتری این کارگران در 5 سال مورد مطالعه توسط یک دستگاه ادیومتر انجام شده بود. نتایج ادیومتری آنها با رعایت اصول اخلاقی از پرونده پزشکی آنها استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS ویرایش 21 صورت گرفت و جهت آنالیزهای آماری از آزمونهای T-Test و Wilcoxon Signed Ranks Test استفاده شد.
نتایج: میانگین سنی شرکتکنندگان 92/4 ± 88/38 سال و میانگین سابقه کاری 57/3 ± 94/10 سال بود. در این مطالعه، افزایش تدریجی میانگین آستانه شنوایی در فرکانس های مختلف در هر دو گوش از سال 1391 تا 1395 دیده شد.
نتیجهگیری: صدا بهعنوان یک عامل زیانآور در صنعت فولاد باعث افزایش تدریجی آستانه شنوایی در کارگران در معرض مواجهه میشود.
واژههای کلیدی: افت شنوایی ناشی از صوت، کارگران صنعت فولاد، صدا، مواجهه با صدا
مقدمه
صدا یکی از مهمترین عوامل زیانآور در محیط کار محسوب میشود (1). آثار فیزیولوژیک صدا بر روی انسان بهصورت تدریجی در دراز مدت بروز میکند (2 ،3). علیرغم پیشرفتهای صنعتی، مواجهه با صدای بیشازحد مجاز کماکان یکی از معضلات بهداشتی کارگران در جهان میباشد (4). اگرچه افت شنوایی ناشی از صدا قابل پیشگیری است اما جزء ده بیماری عمده ناشی از کار در آمریکا و کانادا است (5). افت شنوایی ناشی از صدا، یک اختلال حسی، عصبی بوده و در نتیجه مواجهه با صدای مداوم و یا متناوب بهکندی پیشرفت میکند و یکی از مشکلات عمده در کشورهای صنعتی است. با توجه به میزان بالای صنعتی شدن در برخی کشورها و عدم استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب، شیوع این اختلال در حال افزایش است (6). کارفرمایان موظف به انجام اودیومتری سالانه در محیطهای پر سر و صدا میباشند و باید روشهای مهندسی، مدیریتی و استفاده از وسایل حفاظت فردی را جهت پیشگیری از عوارض ناشی از صدا به کار بگیرند (8). مواجهه با سر و صدا با شدت متوسط به مدت چند دقیقه یا چند ساعت در ابتدا فقط باعث تغییر موقت آستانه شنوایی (TTS= Temporary Threshold Shift) میشود، بهطوریکه آستانه شنوایی افراد 24- 18 ساعت بعد از قطع مواجهه با صدا به سطح اولیه قابلبرگشت است؛ اما تداوم مواجهه با صدا بهتدریج باعث زوال دائمی آستانه شنوایی میشود که این آسیب، افت شنوایی ناشی از سروصدا (NIHL= Noise induced hearing loss) نامیده شده و مهمترین و قطعیترین اثر صدا بر سلامت میباشد که در اثر صدمه به سلولهای حسی واقع در حلزون گوش ایجاد میشود که منجر به افت شنوایی دائم میشود (11-9). مواجهه با سروصدای بیشازحد مجاز یکی از بزرگترین عوامل زیانآور محیطهای شغلی بهویژه محیطهای صنعتی محسوب میشود و کاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، یکی از ناتوانکنندهترین عوارض مواجهه با سروصدای بالا و از شایعترین بیماریهای شغلی در نیروی کاری میباشد (12، 13) که اثرات نامطلوب بسیاری بر زندگی فردی، اجتماعی و شغلی کارگران اعمال میکند (14). NIHL به عوامل متعددی از جمله مدتزمان مواجهه، فرکانس، شدت و نوع صدا (پیوسته یا کوبهای) بستگی دارد (7).
طبق گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماریها CDC روزانه 4 میلیون کارگر در محیطهای کاری دارای سروصدای آسیبرسان مشغول به کار هستند و در حدود 82 درصد موارد کاهش شنوایی ناشی از سروصدا در بین کارگران شاغل در صنایع و کارخانهها رخ داده است (15). کاهش شنوایی از نوع حسی عصبی بوده و به دلیل آسیب دائمی در بخش حلزون گوش ایجاد میشود (16). هنگامیکه تراز صدا از حد معینی تجاوز میکند، علاوه بر سیستم شنوایی، اثرات زیانآوری بر روی سایر قسمتهای بدن از جمله گردش خون، روان و راندمان کار نیز ممکن است ایجاد کند (17). علاوه بر تراز صدا عوامل دیگری مانند سن، جنس، رنگ چشم و پوست، محدوده فرکانس صدا، تداوم زمانی صدا و مدت مواجهه با صدا بر اثر صدا بر شنوایی تأثیر دارند (18). مطالعات نشان دادهاند که مواجهه بیش از 10 سال با صدا بهطور معنیداری احتمال بروز NIHL را افزایش میدهد (19، 20). همچنین مطالعات نشان دادهاند که میانگین آستانه شنوایی در افراد بالای 30 سال بیش از افرادی است که دارای کمتر از 30 سال سن باشند (19، 22). صنایع فولادسازی یکی از صنایع مادر است که صدا بهعنوان یک عامل زیانآور اصلی در آنها شناخته شده است. این مطالعه جهت بررسی تأثیر عوارض صدای زیاد بر شنوایی کارگران یک صنعت فولادسازی در یک دوره 5 ساله انجام شد.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع مقطعی بود که روی 121 نفر از کارگران که از طریق سرشماری انتخاب شده بودند در یک صنعت نورد فولاد انجام شد. این کارگران بر اساس سنجشهای انجامشده در بیشتر مناطق کاری در معرض صدای بیشازحد مجاز قرار داشتند و بر اساس نوع شغل در 12 گروه کاری فعالیت میکردند. نتایج آزمون اودیومتری این افراد در سالهای 1391 تا 1395 از پرونده پزشکی آنها با رعایت اصول اخلاقی استخراج و ثبت شد. معیار ورود به مطالعه سن کمتر از 55 سال و حداقل یک سال سابقه کار در صنعت ذکرشده بود. به منظور کنترل عوامل مداخلهگر، کارگران با نقص شنوایی مادرزادی، مصرفکنندگان داروهایی اتوتوکسیک و کارگرانی که شغل قبلی آنها پر سروصدا بود از مطالعه حذف شدند. آزمون ادیومتری این کارگران در 5 سال مورد مطالعه توسط یک دستگاه ادیومتر MEVOX مدل SA15 ساخت شرکت ولتون نمایندگی کشور ایران انجام شد. آستانه شنوایی در فرکانسهای مختلف اودیومتری (500، 1000، 2000، 3000، 4000، 6000 و 8000 هرتز) در 5 سال متوالی ثبت و مقایسه شد. معیار مورد استفاده برای تعیین افت شنوایی میانگین آستانه 25 دسی بل در هر یک از فرکانسهای ذکر شده بود (5، 23).
برای اندازهگیری صدا از یک دستگاه صداسنج کالیبره شده SVAN971 ساخت مشترک لهستان و آمریکا که قادر به اندازهگیری کلیه کمیات صوت بهصورت یکپارچه (Linear LEQ/RMS integration) بود مطابق با استاندارد کمیته کشوری بهداشت حرفهای ایران ITCHO استفاده شد. میزان مواجهه مجاز با صدا برای 8 ساعت کار روزانه 85 دسی بل در نظر گرفته شد (24). تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS ویرایش 21 صورت گرفت و جهت آنالیزهای آماری از آزمونهای T-Test و Wilcoxon Signed Ranks Test استفاده شد.
نتایج
میانگین سنی شرکتکنندگان 88/38 با انحراف معیار 92/4 سال (محدوده: 22-55 سال) و میانگین سابقه کاری 94/10 با انحراف معیار 57/3 سال (محدوده: 2-19 سال) بود. تراز فشار صوت در بخشهای مختلف صنعت مورد مطالعه در جدول 1 آورده شده است. جدول 2 تعداد کارگران شاغل در هر بخش کارخانه را نشان میدهد.
جدول 1. تراز فشار صوت در قسمتهای مختلف کارخانه نورد فولاد
واحد |
تراز متوسط صوت (dB) |
واحد |
تراز متوسط صوت (dB) |
نورد |
88 |
نگهبانی |
68 |
مش |
87 |
آشپزخانه |
76 |
بستهبندی |
86 |
اداری |
69 |
کوره |
86 |
انبار |
73 |
تعمیرات |
87 |
ایمنی |
86 |
برش شمش |
85 |
|
|
جدول 2. فراوانی کارگران در واحدهای مختلف کارخانه نورد فولاد
واحد |
تعداد |
درصد |
واحد |
تعداد |
درصد |
نورد |
22 |
2/18 |
نگهبانی |
11 |
1/9 |
مش |
12 |
9/9 |
آشپزخانه |
2 |
7/1 |
بستهبندی |
8 |
6/6 |
اداری |
5 |
1/4 |
کوره |
10 |
3/8 |
انبار |
4 |
3/3 |
تعمیرات |
38 |
4/31 |
ایمنی |
2 |
7/1 |
برش شمش |
2 |
7/1 |
|
|
|
نمودار 1 و جدول 3 میانگین آستانه شنوایی گوش راست را در فرکانسهای مختلف طی 5 سال نشان میدهد. نتایج اکثریت قریب به اتفاق فرکانسها در سالهای مختلف افزایش میانگین آستانه شنوایی را نشان داد. نمودار 2 و جدول 4 میانگین آستانه شنوایی گوش چپ را در فرکانسهای مختلف طی 5 سال نشان میدهد. نتایج قریب به اتفاق فرکانسها در سالهای مختلف افزایش میانگین آستانه شنوایی را نشان داد.
جدول 3. آستانه شنوایی گوش راست کارگران کارخانه نورد فولاد از سال 91 تا 95
فرکانس |
سال 1391
میانگین (انحراف معیار) |
سال 1392
میانگین (انحراف معیار) |
سال 1393
میانگین (انحراف معیار) |
سال 1394
میانگین (انحراف معیار) |
سال 1395
میانگین (انحراف معیار) |
500 |
(08/7)50/7 |
(87/6)13/11 |
(20/7)48/10 |
(60/8)22/10 |
(75/7)81/11 |
1000 |
(77/7)78/9 |
(00/8)5/14 |
(75/7)5/12 |
(60/8)00/13 |
(50/8)05/14 |
2000 |
(45/7)47/9 |
(74/7)30/12 |
(06/8)33/13 |
(96/7)61/12 |
(87/7)23/14 |
3000 |
(57/10)97/11 |
(09/11)91/13 |
(27/10)79/15 |
(25/13)80/18 |
(11/12)80/18 |
4000 |
(58/11)09/15 |
(80/9)50/13 |
(76/9)99/13 |
(34/11)50/13 |
(63/10)24/16 |
6000 |
(62/13)36/16 |
(11/13)49/16 |
(00/12)06/17 |
(64/14)85/18 |
(32/13)33/20 |
8000 |
(77/12)33/13 |
(72/12)37/14 |
(56/12)90/13 |
(60/14)06/16 |
(34/14)38/18 |