دوره 13، شماره 1 - ( فصلنامه علمی تخصصی طب کار یزد 1400 )                   جلد 13 شماره 1 صفحات 80-62 | برگشت به فهرست نسخه ها

Ethics code: IR.IAU.YAZD.REC.1399.041

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
mirhosseini M, Moinuddin M, Hirani F, Hatami Nasab , S H. Analyzing the most effective indicators of accountant professional ethics: the inevitable necessity for assessing the safe behavior of accountants. tkj 2021; 13 (1) :62-80
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1101-fa.html
میرحسینی ملیحه، معین الدین محمود، حیرانی فروغ، حاتمی نسب سید حسن. واکاوی مؤثرترین شاخص‌های اخلاق حرفه ای حسابدار: ضرورت اجتناب ناپذیر برای ارزیابی رفتار ایمن حسابداران. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1400; 13 (1) :62-80

URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1101-fa.html

واکاوی مؤثرترین شاخص‌های اخلاق حرفه ای حسابدار: ضرورت اجتناب ناپذیر برای ارزیابی رفتار ایمن حسابداران
ملیحه میرحسینی ، محمود معین الدین* ، فروغ حیرانی ، سید حسن حاتمی نسب
دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد ، : mahmoudmoein@iauyazd.ac.ir
واژه‌های کلیدی: اخلاق حرفه ای، رفتار ایمن، غربالگری فازی، تحلیل محتوای کیفی، حسابداران
متن کامل [PDF 1402 kb]   (649 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1501 مشاهده)
متن کامل:   (1793 مشاهده)
واکاوی مؤثرترین شاخص‌های اخلاق حرفه ای حسابدار: ضرورت اجتناب ناپذیر برای ارزیابی رفتار ایمن حسابداران
 
ملیحه میرحسینی[1]، محمود معین الدین[2]*، فروغ حیرانی[3]، سید حسن حاتمی نسب[4]
 
چکیده
مقدمه: اخلاق در زندگی انسان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا انسانیت انسان وقتی شکل می‌گیرد که ارزشهای اخلاقی در وجود او متبلور شود. هر انسانی را به میزان ظهور ارزش‌های اخلاقی در افکار و گفتار و رفتار ارزیابی می‌کنند، اولین نمودی که از یک شخص در جامعه ظاهر می شود اخلاق آن فرد است. برای افزایش تأثیر اخلاق حرفه‌ای وجود الگوهای منطبق با فرهنگ و جامعه لازم است و با شناخت آنها می‌توان ابعاد بروز رفتار ایمن از سوی حسابداران را واکاوی کرد.
روش بررسی: این تحقیق مبتنی بر روش ترکیبی می‌باشد. چون در این پژوهش در جمع آوری و تحلیل داده ها، ترکیب یافته‌ها و نتیجه‌گیری از هر دو رهیافت کمی و کیفی استفاده شده است. در پژوهش پیش رو، جمع آوری داده ها از طریق روشهای تحقیق کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده است جامعه آماری متشکل از متون نظری مرتبط با اخلاق حرفه‌ای حسابداری می‌باشد. در این تحقیق با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته معیارهای مؤثر بر اساس پژوهش‌های پیشین شناسایی و در نهایت تعداد 25 زیرمؤلفه در قالب 5 شاخص به عنوان با اهمیت‌ترین عوامل اخلاق حرفه‌ای حسابدار تعیین شد. در این پژوهش از نرم افزار NVIVO (در بخش تحلیل محتوا ) استفاده شده است.
نتایج: از نظر خبرگان، زیرمؤلفه‌های حرفه ای‌گرایی و سازمانی نسبت به سایر معیارها اهمیت بیشتری داشته و بر توسعه پایدار رفتار ایمن و اخلاق حرفه ای حسابدار اثرگذار می باشد.
نتیجه‌گیری: با درک اخلاق حرفه‌ای حسابداران و شناسایی مؤلفه‌های اساسی آن در ابعاد مختلف و مشخص نمودن میزان اهمیت هر یک از آنها می‌توان چارچوب یا قالب مشخصی جهت رعایت شدن یا نشدن اخلاق حرفه ای توسط حسابداران و نیز تمایل به رفتار کردن براساس آیین رفتار حرفه ای را طراحی نموده و به اجرا درآورد تا از این طریق باعث کاهش رفتارهای ناایمن و در نتیجه آن کاهش نرخ وقوع حوادث در صنایع کشور شد.
واژه‌های کلیدی: اخلاق حرفه ای، رفتار ایمن، غربالگری فازی، تحلیل محتوای کیفی، حسابداران

 
مقدمه
 
هاینریچ(Heinrich) در سال 1931 به این باور رسید که انسان مهم ترین عامل بروز حادثه است. به گونه ای که 88 درصد حوادث به علت اعمال ناایمن افراد روی می دهد. امروزه این عقیده با قالبی دیگر مورد توجه قرار گرفته است. در روند جدید به جای بررسی منفرد رفتار فرد، رفتار او در زمینه یا بافتی که قرار دارد، بررسی می شود. این موضوع با عنوان ایمنی مبتنی بر رفتار یا ایمنی رفتاری شکل گرفته است و در آن، اعمال ناایمن (تخلفات) فرد از زوایای ایمنی، روانشناسی، جامعه شناسی، روابط کار و غیره بررسی می شود (1). به گفته آلبرت انیشتین دنیا جای خطرناکی است، نه به خاطر مردمان شرور، بلکه به خاطر آنها که شرارت را می‌بینند و کاری در مورد آن انجام نمی دهند. بنابراین می‌توان گفت که توجه به اخلاق و اصول اخلاقی که در هر جامعه‌ با توجه به نوع فرهنگ آن جامعه تدوین گردیده است، یکی از عوامل موفقیت جامعه است (2).اخلاق موضوعیست فراگیر که همه جوانب زندگی بشر را پوشش می‌دهد. رشد روز افزون جامعه بشری و پیچیده شدن روابط ومناسبات اجتماعی، پیدایش حرفه‌های گوناگون را ایجاب می‌کند. تداوم حیات این حرفه ها به نوع و کیفیت خدماتی بستگی دارد که آنها ارائه می‌کنند و اعتماد و اعتباری است که در نتیجه ارائه این خدمات بدست می‌آورند. این اعتماد و اعتبار سرمایه اصلی هر حرفه است و وظیفه هر حرفه و اعضای آن حفظ سرمایه بدست آمده است. ضوابط رفتاری و اخلاقی، مهمترین خط مشی هر حرفه را تشکیل می‌دهد و در برگیرنده مواردی از جمله ویژگیهای اصلی هر حرفه و روابط اعضای حرفه با جامعه و یکدیگر است (3). ارزش‌های اخلاقی، زیربنایی را فراهم می‌کند که یک جامعه متمدن و متعالی فرهنگی و رفتاری بر آن بنا می‌شود، زیرا بدون این بنا جامعه متمدن از هم پاشیده و فرو می‌ریزد (4). لزوم رعایت اخلاق حرفه ای در تمامی حرفه ها از جمله حرفه حسابداری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا با توجه به اینکه فعالیتهای مالی برای بقای دنیای امروز ضروری هستند و حسابداری این فعالیتها را تسهیل می‌کند ؛ از این رو این حرفه به عنوان یک حرفه سودمند تلقی شده و به خاطر نقش اساسی اش در ردیابی شبکه بزرگ و مبهم روابط مالی پیچیده در دنیای اقتصادی امروز، به یک حرفه خدماتی حساس تبدیل شده که همچون دیگر حرفه ها دارای فرمانهای اخلاقی می‌باشد. لذا جامعه انتظارات فراوانی از اهل این حرفه دارد. از این رو اطلاعات ارائه شده توسط حسابداران باید به طور قابل توجهی کارآمد، قابل اتکا، واقعی و بی‌غرضانه باشد و حسابداران نه تنها باید واجد شرایط و صلاحیت حرفه ای بوده، بلکه باید از درجه بالایی از صداقت و درستکاری حرفه ای نیز برخوردار باشند (5). از سوی دیگر افراد شاغل در محیط‌های صنعتی به دلیل ماهیت کار در معرض خطرات و آسیب‌های جدی قرار دارند و به تناسب رشد روز افزون تکنولوژی، خطرات و آسیب ها نیز به صورت بالقوه رو به گسترش هستند (6). میزان بروز حوادث در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته می‌باشد. کشور ایران نیز در دودهه اخیر در مسیر توسعه گام برداشته و رشد سریعی را از نظر صنعتی و اقتصادی به خود گرفته است که منجر به تغییرات اقتصادی و اجتماعی همراه با پیامد‌های خوب و بد آن شده است (7). مطالعاتی که بر روی شناسایی علل و حوادث صورت گرفته است، نشان داده که علل 85 تا 95 درصد از حوادث شغلی که در اثر رفتار نا ایمن رخ می‌دهد نگرش، رفتار و فرهنگ است (8). به عنوان مثال در گزارشی با عنوان شفافیت بین المللی که در سال 2008 از میان کشورهای خاور میانه و شمال آفریقا انجام گرفت، کشور ایران به همراه کشور عراق در پایین ترین و بدترین جایگاه از لحاظ فساد مالی قرار گرفت (9).
اگر مطالعات مربوط به ایمنی را به دقت بررسی کنیم، دو روش متفاوت برای مطالعه عملکرد ایمنی در سازمانها بدست می‌آید. در رویکرد اول بسیاری از مطالعات عملکرد ایمنی را بر اساس شاخص‌های حوادث و خرده حوادث و یا جراحات ثبت کرده اند (6،10،11). در رویکرد دوم، مطالعات رفتارهای ایمن و غیر ایمن را مورد بررسی قرار داده اند و بیشتر آنها رفتارهای ایمن را برای اندازه گیری نتایج ایمنی انتخاب کرده اند (12). رفتار ایمن شامل رفتارهای واقعی است که توسط افراد در محیط کار انجام می‌شود به طوری که اعمال آنها مطابق با دستورالعمل‌های ایمنی باشد (13). در واقع کلیه رفتارهای فردی که در ارتباط با ایمنی سازمان باشد به عنوان عملکرد ایمنی قلمداد می‌شود (14). رفتارهای ایمن شامل دو حیطه رعایت ایمنی و مشارکت ایمنی می‌باشد که به عنوان اجزاء عملکرد ایمنی می‌باشند. رعایت ایمنی شامل فعالیت هایی است که افراد باید انجام دهند تا ایمنی آنها حفظ و افزایش یابد. مشارکت ایمنی رفتارهایی را توضیح می‌دهد که به طور مستقیم نقشی را در تأمین ایمنی افراد ندارد اما کمک می‌کند تا شرایطی ایجاد شود که سطح ایمنی را در سازمان افزایش داده و از اهداف ایمنی سازمانی حمایت کند (12،15،16).
رفتار افراد در محیط کار در زمینه ایمنی توسط متغیرهای مختلفی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، اما ارتباط بین این متغیرها و رفتار ایمن به صورت قطعی تأیید نشده است یا حتی الامکان در همه جوامع صنعتی و حرفه ای متنوع با ویژگی‌های مختلف فرهنگی تأیید نشده است. در غالب پژوهشهایی که در صدد اندازه گیری فرهنگ ایمنی هستند، لازم است پژوهشگر عوامـل اصـلی شـکل دهنـده رفتـارهـای مربوط به ایمنی را تعیین کند. در همین راستا و در حرفه حسابداری پرسش‌های مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است که : با وجود اهمیت اخلاق حرفه ای در حسابداری، پژوهشهای حسابداری در ایران چه نقشی را در این زمینه ایفا نموده و به چه یافته‌های مهمی که قابلیت کاربردی و عملی در جامعه داشته باشد، دسترسی پیدا کرده اند و در آینده اخلاق حسابداری در ایران در چه زمینه هایی باید تقویت شود؟ و مهم ترین محتوای این پژوهشها مربوط به چه مواردی از اخلاق حسابداری می‌شود؟ لذا ضروری است که یکی از عمده ترین دغدغه‌های مدیران و حسابداران در سطوح مختلف، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب برای عوامل انسانی شاغل در حرفه باشد تا افراد با حس مسئولیت و تعهد کامل به کار بپردازند و اصول اخلاقی را رعایت کنند.
بنابراین برای اینکه بتوان در گسترش اخلاق سرعت بیشتری ایجاد نمود و کارایی و اثر بخشی آن را بهبود بخشید، لازم است که بتوان متغیرهایی که می‌تواند بر اخلاق اثر گذار بوده و یا تأثیر گذار باشد را شناسایی نموده و در مرحله‌های بعدی مدیریت نمود. لذا با وجود شکاف میان تئوریهای موجود در زمینه اخلاق حرفه ای در حسابداری و رعایت آیین رفتار حرفه ای در عمل، پژوهش حاضر در پی آن است که به شناسایی مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای که از تحلیل محتوای مقالات و متون نظری در خصوص پدیده‌ها، رویدادها یا اقدامات اخلاقی حاصل می‌شود بپردازد، چرا که انجام این بررسی تحلیلی و ارزیابی رفتار ایمن وتعیین فاکتورهای مرتبط با آن در جوامع حرفه‌ای بومی و میزان اثر هر کدام از این عوامل بر رفتار‌های ایمن کارکنان، می‌تواند گام مفیدی در مدیریت منابع جهت کاهش حوادث و خسارات ناشی از آنها باشد .
سوالهای پژوهش
با توجه به هدف پژوهش که شناسایی وتعیین مهم ترین معیارهای اخلاق حرفه ای حسابدار برای ارزیابی رفتار ایمن است، سوالات پژوهش به شرح زیر طراحی و تدوین شد:
  1.  مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای حسابدار چیست؟
  2.  برای ارزیابی رفتار ایمن حسابداران از بین مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای حسابدار کدام مورد از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
روش بررسی
این تحقیق براساس پیازپژوهش، با توجه به هدف آن، یک پژوهش کاربردی-توسعه‌ای است، زیرا می‌تواند برای دستیابی به اطلاعاتی در مورد آینده حوزه‌های مسئولیت اجتماعی و کمک در حوزۀ تصمیم ‌گیری برای آینده عملکرد اخلاقی حسابداران در شرکتها مفید باشد. همچنین این پژوهش چون به دنبال کشف مهم ترین مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای حسابدار است ؛ پژوهشی پیمایشی و اکتشافی محسوب می‌شود. ازنظر پارادایم حاکم بر تحقیق تفسیری و ازنظر شیوه اجرا نیز آزمایشی از نوع توصیفی و ازنظر مقطع زمانی گردآوری داده‌های این تحقیق مقطعی است. داده‌های مورد استفاده در پژوهش حاضر جهت پیاده سازی تحلیل محتوای متون نظری مربوط به اخلاق حرفه ای حسابدار شامل کتاب ها، مقالات، آیین نامه ها و ... هستند که با استفاده از روش آرشیوی مقالات و متون منتشر شده در زمینه اخلاق حرفه ای حسابداری در بازه زمانی 1398-1390( با توجه به تشدید فساد‌های مالی در سال‌های اخیر) در ایران که تعداد 112 مقاله بود به عنوان جامعه آماری جمع آوری شد و برای افزایش دقت، نمونه گیری به عمل نیامد (جدول1).
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

شکل2. پیاز فرایند پژوهش
 
جدول1. مقاله‌های مرتبط با اخلاق حرفه ای در نشریات حسابداری
ردیف نام مجله تعداد درصد
1 حسابدار 23 53/20
2 حسابرس 20 85/17
3 اخلاق در علوم و فناوری ( مقاله‌های حسابداری منتشر شده) 22 64/19
4 حسابدار رسمی 13 60/11
5 حسابداری مدیریت 6 36/5
6 پژوهش حسابداری 2 79/1
7 نظریه نوین حسابداری 2 79/1
8 دانش و پژوهش حسابداری 2 79/1
9 پژوهشهای مدیریت و حسابداری 2 79/1
10 بررسی‌های حسابداری و حسابرسی 1 89/0
11 دانش حسابرسی 3 68/2
12 حسابداری مالی 3 68/2
13 پژوهش‌های تجربی حسابداری 2 79/1
14 حسابداری سلامت 2 79/1
15 دانش حسابداری 2 79/1
16 دانش حسابداری مالی 1 89/0
17 تحقیقات مالی 1 89/0
18 تحقیقات حسابداری و حسابرسی 1 89/0
19 حسابرسی : نظریه و عمل 1 89/0
20 پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی 2 79/1
21 International Jornal of Management ,Accounting and Economics 1 89/0
  جمع کل 112 100
 
 
جدول2، مراحل پژوهش حاضر را به طور خلاصه به تصویر کشیده است. لذا در این پژوهش با توجه به مراحل اشاره شده در جدول2، ابتدا به کمک روش تحلیل محتوا پس از مطالعه عمیق ادبیات موضوع، فهرست جامعی از عوامل و مؤلفه‌های موثر در اخلاق حسابدار که از طریق مطالعات سایر پژوهشگران استخراج شده بود به دست آمد. همان طور که در جدول3 ارائه شده است این عوامل مشتمل بر110 مؤلفه و شاخص تاثیرگذار بود که پس از شناسایی و استخراج، از طریق پرسشنامه و خبره سنجی نسبت به پالایش و ادغام آنها اقدام شد و متغیرهای تکراری، چند بعدی و متغیرهایی که با ماهیت و موضوع تحقیق همخوانی نداشتند از طریق روش غربال سازی فازی حذف شدند و در این مرحله 67 عامل انتخاب شدند. در مرحله بعد با توجه به محتوای مقاله ها و سایر منابع و فن تحلیل محتوا، مؤلفه‌های استخراج شده، در گروههای مختلف طبقه بندی شدند. در همین راستا معیارها در پنج شاخه تحت عنوان‌های مؤلفه‌های فردی، مؤلفه‌های اجتماعی، مؤلفه‌های حرفه ای گرایی، مؤلفه‌های سازمانی و مؤلفه‌های زیست محیطی قرار گرفتند. در مرحله آخر، با توجه به تعداد زیاد مؤلفه‌های شناسایی شده در مرحله غربالگری فازی، برای مشخص نمودن مؤثرترین مؤلفه ها مرحله غربالگری فازی یک بار دیگر تکرار گردید که با انجام این مرحله در نهایت 25 عامل به عنوان تأثیرگذارترین شاخص‌های اخلاق حرفه ای حسابدار تعیین شد که در ادامه به تشریح مراحل اجرای آن پرداخته می‌شود.
خبرگان این پژوهش نیز متخصصانی بودند که هم از نظر علمی و هم از نظر تجربی و حرفه ای با موضوع آشنایی داشته که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، انتخاب شدند. این خبرگان، اساتید و محققانی بودند که طی سالهای اخیر تحقیقاتی در زمینه اخلاق حرفه ای حسابداری انجام داده و حداقل سابقه 10 سال فعالیت مؤثر در حوزه حسابداری داشته و از نظر آکادمیک دارای مدرک دکترای حسابداری بودند.
 
 
جدول2. مراحل انجام پژوهش
مرحله اول مرور عمیق ادبیات موضوع جهت شناسایی مؤلفه‌های موثر بر اخلاق حرفه ای حسابداری با استفاده از روش تحلیل محتوا
مرحله دوم پالایش و غربال سازی عوامل مستخرج از مرحله اول از طریق خبره سنجی با استفاده از ابزار پرسشنامه
مرحله سوم پالایش و غربال سازی مجدد عوامل مستخرج از مرحله دوم از طریق خبره سنجی با استفاده از ابزار پرسشنامه
 
 
فرآیند تحلیل محتوا
به منظور پیاده سازی روش تحلیل محتوا از نرم افزار NVIVO نسخه 12 استفاده شده است. این نرم افزار محیطی ساختار یافته و منظم با بخش‌های تفکیک شده مربوط به اسناد، کدها و امکاناتی نظیر ذخیره مناسب اطلاعات، مقوله بندی و بازیابی متون در اختیار محقق قرار می‌دهد. البته تمامی اقدامات و تصمیمات مربوط به کدگذاری و طبقه بندی بر عهده محقق بوده و کماکان خود محقق ابزار تحقیق است. هدف از کدگذاری، طبقه بندی و تقلیل حجم عظیم متون به طبقاتی با تعداد کم، قابل بررسی و در نهایت دستیابی به الگویی برای تبیین متون است .در پژوهش حاضر از منطق استقرا در تحلیل محتوای کیفی استفاده گردیده که از آن با عنوان تحلیل محتوای متعارف هم نام برده می‌شود. در روش تحلیل محتوای کیفی متعارف طبقات کدگذاری مستقیما از داده‌های نوشتاری استخراج می‌گردند و پژوهشگران خود را در داده ها غوطه ور می‌کنند تا به ظهور بینش‌های جدید و در واقع ایجاد طبقه استقرایی فرصت دهند. به منظور استخراج کدها، با برجسته کردن کلمات مشخصی از متن که به نظر می‌آید اندیشه‌ها یا مفاهیم کلیدی را در بردارد داده‌ها، کلمه به کلمه خوانده می‌شوند. کدها سپس براساس اینکه انواع مختلف آن چگونه به هم مرتبط بوده و پیوند دارند دسته بندی می‌شوند. طبقات به وجود آمده برای سازماندهی یا گروه بندی کدها به خوشه‌های معنادار مورد استفاده قرار می‌گیرند. نتایج این بخش به شرح زیر می‌باشد:
مؤلفه‌های فردی بیانگر ویژگی‌هایی است که برای رسیدن به نقطه مطلوب در سازمان، وجود آن در روحیه‌های فردی و شخصیت یک حسابدار ضروری است .به بیان دیگر اخلاق فردی، مسئولیت پذیری شخصی است، در برابر رفتار فردی که یک حسابدار از خود نشان می‌دهد. در جدول3 مؤلفه‌های فردی مؤثر دراخلاق حرفه ای حسابدار ارائه شده است.
 
 
جدول3. زیرمؤلفه‌های مولفه فردی مؤثر در اخلاق حرفه ای حسابداران
اخلاص پرهیز از حسادت پرهیز از گزافه گویی شجاعت صداقت و راستگویی
ایمان و توکل به خدا پرهیز از شتاب و کاهلی بی مورد تعادل در خوش بینی و بد بینی تعقل و تدبر رازداری
پرهیز از جانب داری پرهیز از دروغ گویی و افترا حسن تدبیر رعایت عدالت کنترل خشم
عدم تعصب پشتکار و جدیت رعایت حیا و عفت عفو و گذشت متانت و استقامت
پرهیز از اسراف احتیاط و دوراندیشی درستکاری فروتنی و تواضع وفای به عهد
پرهیز از حرص و طمع تطابق کردار با گفتار ساده زیستی قاطعیت هدف گرایی
 
 
مؤلفه‌های اجتماعی به مواردی اشاره دارد که وجود آن برای ارتباط اجتماعی مطلوب حسابدار در راستای اهداف سازمان، در روحیه ها و اعمال وی ضروری است. جدول4، زیر مؤلفه‌های مؤلفه اجتماعی مؤثر دراخلاق حرفه ای حسابدار را نشان می‌دهد.
 
 
جدول4. زیرمؤلفه‌های مؤلفه اجتماعی مؤثر در اخلاق حرفه ای حسابداران
آراستگی ظاهری انتقاد پذیری تلاش برای جبران اشتباهات خودباوری نوع دوستی
احترام متقابل پاسخگویی توجه به کرامت انسانی انعطاف پذیری قدرشناسی
از خود گذشتگی پرهیز از آزار دیگران حسن خلق و خوش رویی همدلی و همزبانی عمل به نظام شایسته سالاری
استفاده از مشورت پرهیز از تجسس در رفتار دیگران حفظ حریم خصوصی افراد پرهیز از دادن نسبت‌های ناروا علاقه به کار
اعتماد آفرینی ترویج رقابت سالم حق طلبی وجدان کاری صراحت در بیان
صبر و حوصله        
 
 
مؤلفه‌های سازمانی به گونه عمومی شامل موارد مرتبط با موضوع‌های مالی و اقتصادی است و ویژگی‌های منحصر به فرد یک حسابدار را در سازمان تشریح می‌نماید. جدول5 زیر مؤلفه‌های مؤلفه سازمانی مؤثر دراخلاق حرفه ای حسابدار را بیان می‌نماید.
 
 
جدول5. زیر مؤلفه‌های مؤلفه سازمانی مؤثر در اخلاق حرفه ای حسابداران
تلاش جهت ارائه بهترین خدمات پرهیز از سوء استفاده از اموال و اطلاعات سازمان تلاش برای گسترش اخلاق حرفه ای نظم و برنامه ریزی بی طرفی
استفاده از تجربه و انتقال آن تسلط به قوانین و مقررات مرتبط شفافیت در ارائه اطلاعات واقع بینی هماهنگی با اهداف سازمان
امانت داری تلاش برای کاهش تضاد منافع مشارکت در تصمیم گیری‌های سازمان    
 
 
 
مؤلفه‌های حرفه ای گرایی بیشتر شامل معیارهایی است که حسابدار در زمینه فعالیت حرفه ای خود در سازمان باید رعایت کند و نشان دهنده مسئولیت شخص حسابدار در مقابل حرفه است. در جدول6، زیر مؤلفه‌های مؤلفه حرفه ای گرایی مؤثر دراخلاق حرفه ای حسابدار ارائه شده است.
 
 
 
جدول6. زیر مؤلفه‌های مؤلفه حرفه ای گرایی مؤثر در اخلاق حرفه ای حسابداران
آگاهی مستمر و درک پیشرفت‌های فنی به کار بردن دقت کافی در تهیه اطلاعات داشتن دید بلند مدت پرهیز از قبول هر نوع هدیه و احسان حفظ استقلال حرفه ای
ارائه اطلاعات به صورت منصفانه پرهیز از افشای اطلاعات محرمانه حفظ و رعایت جوانب کار پرهیز از فساد اعتدال و میانه روی
اطمینان دهی اعتبار بخشی حفظ منافع عمومی انصاف در عمل انسجام و وحدت رویه
تلاش برای ارتقای دانش و مهارت حرفه ای رعایت رفتار و آداب حرفه ای پرهیز از رشوه دادن و رشوه گرفتن پرهیز از دستکاری و حذف اطلاعات حسن سابقه در سنوات خدمتی
اعمال روش‌های غیر سوگیرانه رعایت قوانین و مقررات حرفه تعهد و وفاداری پرهیز از خود بینی ارائه اطلاعات به موقع
افشای به موقع اطلاعات رعایت الزامات اخلاقی حرفه تردید حرفه ای پرهیز از پیش داوری صلاحیت و مراقبت
حرفه ای
حفظ حیثیت حرفه دفاع از اهداف ملی پرهیز از نفوذ دیگران    
 
مؤلفه‌های زیست محیطی بیانگر مواردی است که برای حفظ محیط پیرامونی و توسعه پایدار، رعایت آن در سازمان ضرورت دارد و حسابدار نیز به عنوان یک عنصر مهم در سازمان، می‌تواند در راستای رسیدن به آن اهداف گام بردارد. دلیل اصلی توجه به عامل‌های زیست محیطی اهمیت تئوری مسئولیت اجتماعی شرکتها و توجه به محیط پیرامونی و مباحث روز حسابداری است. واژه مسئولیت اجتماعی شرکتها به ظهور یک جنبش اشاره دارد که به دنبال وارد کردن عامل‌های محیطی و اجتماعی در تصمیم‌های تجاری شرکت ها و استراتژی‌های تجاری و حسابداری با هدف افزایش عملکرد اجتماعی و محیطی در کنار بعد‌های اقتصادی است، به گونه ای که برای واحد تجاری، جامعه و محیط مفید و سودمند باشد. در جدول7 زیر مؤلفه‌های مؤلفه زیست محیطی مؤثر دراخلاق حرفه ای حسابدار ارائه شده است .
 
 
جدول7. زیر مؤلفه‌های مؤلفه زیست محیطی مؤثر دراخلاق حرفه ای حسابداران
بهبود مستمر عملکرد
زیست محیطی		 گزارشگری عملکرد زیست محیطی جلوگیری از تخریب منابع محیط زیست ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست
توجه به حقوق
نسل‌های آینده		 پاسخگویی نسبت به محیط زیست عضویت در تشکل‌های حامی محیط زیست  
 
 
غربال سازی فازی
غربال سازی فازی مستلزم مشارکت تعدادی از افراد خبره در فرایند تصمیم گیری است. عـلاوه بـر این هر تصمیم پیشنهادی از جانب خبرگان مبتنی بر معیارهای چندگانـه ای اسـت. غربـال سـازی فازی شامل سه بخش است: بخش اول مجموعه ای از گزینه های تصمیم گیری است کـه از بـین آنها دسته کوچکی را برای بررسـی بیشـتر برمی­گـزینیم : ، بخش دوم مشتمل بر مجموعه ای از معیارها برای ارزیابی گزینه های تصمیم اسـت: ، بخش سوم گروهی مشتمل بر افراد خبـره اسـت کـه گزینـه هـای تصـمیم را غربـال مـی کننـد: ، از آنجا که در روش غربال سـازی فـازی تصـمیم هـر یـک از خبرگـان براساس چند معیار ارائه یم شود، این روش را تصمیم گیـری چنـدمعیاره بـا چنـد فـرد خبـره نیـز می‌نامند. فرایندی که یاگر (1993) برای چنین شیوه تصمیمگیری ارائه یم کند، دو مرحله دارد؛
در مرحله اول از کلیه افراد خواسته می شود ارزیابی خود از هر گزینه را ارائه دهنـد. همچنـین معیار‌های مختلف را براساس مقیاس های کلامی وزن دهی کنند. از سوی دیگر، هر فرد خبره باید نشان دهد که هر گزینه تا چه حد معیارها را اقناع می کند. در گام دوم، روش شناسی معرفی شـده برای ادغام ارزیابی های فردی خبرگان به منظور دستیابی به مقدار کلامی کلی بـرای هـر یـک از موضوعات استفاده می‌شود. تصمیم گیرندگان از این ارزیابی کلی می توانند به عنـوان دسـتیاری در فرایند انتخاب بهره بگیرند (یاگر، 1993).
مطابق فرایند پیشنهادی یاگر (1993) هر فرد خبره باید برای هر گزینه نظر و عقیده خود را ارائه کند؛ یعنی، یک فرد خبره باید بیان دارد که هر گزینه تا چه حد معیارهـای مختلـف را اقنـاع می کند. مقیاس کلامی مورد استفاده در این ارزیابی در جدول 3 آورده شده است.
توسط گزینه ها در قالب عناصر مقیاس جدول (8) (S) انجام می‌شود.
 
جدول8. طیف فازی پنج بخشی برای امتیاز دهی
خیلی زیاد S5 Very high (VH)
زیاد S4 High (H)
متوسط S3 Medium (M)
کم S2 Low(L)
خیلی کم S1 Very Low (VL)
 
 
بر اساس مقیاس فوق، هر فرد خبره مجموعه ای از n ارزش ( به تعداد معیارها) را برای هر گزینه ارائه می‌کند. این ارزش ها درجه اقناع گزینه مد نظر را در ارتباط با هر معیار نشان می‌دهند.
گام بعدی در این فرآیند، پیدا کردن ارزیابی واحد هر فرد خبره از هر گزینه است. بدین منظور باید اندازه منفی اهمیت به صورت زیر تعیین شود:
Neg( Si ) = Sq-i+1                                     
آن گاه نمره واحد گزینه ها توسط هر فرد خبره (U) به صورت زیر محاسبه می‌شود:
                                               
i = 1,2,…,m
k = 1,2,…,r
که در آن Ujk نمره واحد فرد خبره k در ارتباط با گزینه i ام،  Ikj درجه اهمیت معیار j ام از نظر فرد خبره k ام و ikj بیانگر میزان امکان اقناع معیار j ام توسط گزینه iام از نظر فرد k ام است. نتیجه مرحله اول فرآیند غربالگری به دست آوردن نمرات واحد افراد خبره به گزینه‌های مختلف است.
{Uik} = {Ui1,Ui2,…,Uir}                                             
نتیجه مرحله اول فرآیند غربالگری به دست آوردن نمرات واحد افراد خبره به گزینه‌های مختلف است که به لحاظ رعایت حجم مقاله از ارائه تمام محاسبات وجداول این بخش صرف نظر شده و تنها به ارائه بخشی از آنها اکتفا می‌شود.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
جدول 9. ارزشیابی مؤلفه ها توسط خبرگان
مولفه ها زیرمولفه ها خبره ها درجه اهمیت قابلیت پیاده سازی سهولت پیاده سازی امکان بهبود از طریق آموزش آکادمیک امکان بهبود از طریق کسب تجربه حین کار امکان بهبود از طریق آموزش حرفه ای امکان بهبود از طریق ایجاد انگیزش در حسابداران MAX ترتیب صعودی
 
 
 
 
 
 
فردی		 اخلاص خبره 1 VH VL VL L L L M VH VH
خبره 2 H H M M L M M H VH
خبره 3 VH M L M H H VH VH VH
خبره 4 VH VL VL L L L M VH VH
خبره 5 H H M M L M M H H
خبره 6 VH M L M H H VH VH H
ایمان و توکل به خدا خبره 1 VH VL VL M M M M VH VH
خبره 2 VH M M L L L M VH VH
خبره 3 VH M L M H H VH VH VH
خبره 4 VH VL VL M M M M VH VH
خبره 5 VH M M L L L M VH VH
خبره 6 VH M L M H H VH VH VH
پرهیز از جانبداری خبره 1 H M L H H M H H VH
خبره 2 H H H H H H M H VH
خبره 3 VH M L L H H H VH H
خبره 4 H M L H H M H H H
خبره 5 H H H H H H M H H
خبره 6 VH M L L H H H VH H
حسن تدبیر خبره 1 VH L L M M L M VH VH
خبره 2 H M M M H M H H VH
خبره 3 VH H L M M M M VH VH
خبره 4 VH L L M M L M VH VH
خبره 5 H M M M H M H H H
خبره 6 VH H L M M M M VH H
درستکاری خبره 1 VH H M H H H L VH VH
خبره 2 VH M L M M M M VH VH
خبره 3 VH M L M H M H VH VH
خبره 4 VH H M H H H L VH VH
خبره 5 VH M L M M M M VH VH
خبره 6 VH M L M H M H VH VH
 
 
در مرحله دوم از فرآیند غربالگری فازی به ترکیب ارزیابی‌های انجام شده توسط افراد خبره می‌پردازیم تا یک ارزیابی کلی از هر گزینه به دست آوریم .اولین گام در این مرحله آن است که یک تابع اجماع نظر (Q) برای بدنه تصمیم گیری تعیین نماییم. این تابع بیان می‌دارد که توافق چه تعداد از افراد خبره لازم است تا یک گزینه مورد قبول قرار گرفته و از فرآیند غربالگری عبور نماید. بر این اساس، برای هر i  (  k = 1,2,…,r فرد خبره )، بدنه تصمیم گیری یک ارزش  Q(K)فراهم می‌نماید. Q(K)بیان می‌دارد که اگر K فرد خبره از گزینه ای راضی باشند، آن گاه چگونگی پذیرش یک گزینه چه خواهد بود. حال اگر q بیانگر تعداد نقاط در مقیاس انتخاب شده و r بیانگر تعداد افراد خبره مشارکت کننده در تصمیم گیری باشد، آن گاه تابع اجماع نظر به صورت زیر تعریف می‌گردد :
QA(k) = Sb(k)                                                        
                                             
k = 1,2,…,r
که در آن Int بیانگر عدد صحیح است و روشن است که در تابع فوق q و r هر چه باشند، داریم :
 QA(0) = S1                                                        QA(r) = Sq                                                        
تابع اجماع نظر به صورت زیر است:

بعد از انتخاب مناسب تابع اجماع نظر، می‌توانیم از عملگر OWA برای اجماع نظر خبرگان استفاده کنیم. در این جا برای هر یک از m  گزینه، یک نمره واحد توسط فرد خبره k  ام ( k = 1,2,…,r) ارائه شده است. حال برای هر یک از گزینه ها، ارزیابی واحد افراد خبره باید به صورت نزولی مرتب گردد. Bij بیانگر j امین بالاترین نمره راهکار i است که بر اساس آن می‌توان ارزیابی کلی از راهکار i را به صورت زیر محاسبه نمود :
  i = 1,2,…,m
که در این رابطه :
  1. بیانگر ارزش j امین نمره خوب راهکار i است .
  2. بیانگر آن است که تصمیم گیرنده چقدر احساس می‌کند که حمایت حداقل j فرد خبره لازم است .
 را می‌توان به عنوان وزن دهی به j امین نمره خوب گزینه i ( Bij )، براساس خواست تصمیم گیرنده (که حمایت j فرد خبره را لازم می‌داند ) Q(j) در نظر گرفت .
  • max نقش جمع را در روش میانگین گیری عددی معمولی ایفا می‌کند.
 با توجه به توضیحات فوق رابطه ui فوق را می‌توان تعمیم میانگین وزن معمولی در نظر گرفت ( 28). ارزیابی به دست آمده از پرسشنامه به صورت زیر است. در این قسمت تنها به ذکر پنج مؤلفه بسنده کردیم و نتایج تحلیل داده ها در جدول (10) آمده است.
 
 
جدول10. میزان اهمیت 110 مؤلفه

 
 
با توجه به اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه و میزان اهمیت کدها، عواملی که دارای اهمیت کم و متوسط بودند، حذف و عوامل با اهمیت زیاد و خیلی زیاد به عنوان 67 عامل خروجی غربالگری فازی انتخاب شدند.
 
 
جدول 11. عوامل خروجی غربال فازی
شماره معیار شماره معیار شماره معیار
1 اخلاص 24 هماهنگی با اهداف سازمان 47 اطمینان دهی
2 صداقت و راستگویی 25 آگاهی مستمر و درک پیشرفت‌های فنی 48 به کار بردن دقت کافی در تهیه اطلاعات
3 درستکاری 26 پرهیز از دستکاری و حذف اطلاعات 49 پرهیز از قبول هر نوع هدیه و احسان
4 رعایت عدالت 27 پرهیز از رشوه دادن و رشوه گرفتن 50 پرهیز از خود بینی
5 حسن تدبیر 28 رعایت الزامات اخلاقی حرفه 51 ارائه اطلاعات به موقع
6 پرهیز از جانب داری 29 رعایت رفتار و آداب حرفه ای 52 تعهد و وفاداری
7 ایمان و توکل به خدا 30 اعمال روش‌های غیر سوگیرانه 53 رعایت قوانین و مقررات حرفه
8 رازداری 31 پاسخگویی 54 انصاف در عمل
9 تعقل و تدبر 32 تلاش برای ارتقای دانش و مهارت حرفه ای 55 حفظ و رعایت جوانب کار
10 وفای به عهد 33 انسجام و وحدت رویه 56 ارائه اطلاعات به صورت منصفانه
11 آراستگی ظاهری 34 اعتبار بخشی 57 پرهیز از افشای اطلاعات محرمانه
12 وجدان کاری 35 حفظ استقلال حرفه ای 58 افشای به موقع اطلاعات
13 توجه به کرامت انسانی 36 اعتدال و میانه روی 59 جلوگیری از تخریب منابع محیط زیست
14 حق طلبی 37 پرهیز از فساد 60 گزارشگری عملکرد زیست محیطی
15 علاقه به کار 38 حفظ منافع عمومی 61 پرهیز از نفوذ نا بجای دیگران
16 حفظ حریم خصوصی افراد 39 تسلط به قوانین و مقررات مرتبط 62 حفظ حیثیت حرفه
17 عمل به نظام شایسته سالاری 40 بی طرفی 63 ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست
18 حسن خلق و خوش رویی 41 نظم و برنامه ریزی 64 پاسخگویی نسبت به محیط زیست
19 صبر و حوصله 42 تلاش جهت ارائه بهترین خدمات 65 عضویت در تشکل‌های حامی محیط زیست
20 شفافیت در ارائه اطلاعات 43 پرهیز از سوء استفاده از اموال و اطلاعات سازمان 66 بهبود مستمر عملکرد
زیست محیطی
21 مشارکت در تصمیم گیری‌های سازمان 44 صلاحیت و مراقبت حرفه ای 67 توجه به حقوق نسل‌های آینده
22 تلاش برای کاهش تضاد منافع 45 پرهیز از پیش داوری    
23 امانت داری 46 تردید حرفه ای    
 
 
به دلیل تعدد زیاد مؤلفه‌های انتخابی در مرحله غربال گری فازی، برای رسیدن به نتیجه بهتر برای بار دوم مرحله غربالگری فازی برای زیر مؤلفه‌های منتخب به اجرا در آمد.
 
 
 
 
جدول12. مقیاس کلامی مورد استفاده در غربال سازی فازی دوم
مقدار کلامی بی نهایت خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم هیچ
نماد Perfect
(P)		 Very High
(VH)		 High
(H)		 Medium
(M)		 Low
(L)		 Very Low
(VL)		 None
(N)
 
 
براساس مقیاس فوق، هر فرد خبره مجموعه ای از n ارزش (بـه تعـداد معیارهـا) را بـرای هـر گزینه ارائه میکند. این ارزشها درجه اقناع گزینه مدنظر را در ارتباط با معیار jاُم نشان می دهند. مراحل اجرای روش غربالگری فازی دوم به صورت زیر است:
  1. ماتریس ارزش گذاری معیار ها را  به دست آورید.
  2. با دو نگاه خوش بینانه و بدبینانه (Max , Min) ماتریس ارزش گذاری به دست آمده را پردازش کنید (رابطه 1و2).
 

رابطه 3) خوش بینانه  
رابطه 4) بدبینانه
  1. محاسبه نظر نهایی خبره k نسبت به گزینه i .
رابطه 5)
که در آن  رتبه گزینه ی iام از نظر خبره ی kام با رویکرد بدبینانه، K’ درجه ی خوش بینی خبره kام، j’ تفاضل رتبه ی گزینه iام در حالت خوشبینانه و بد بینانه از نظر خبره kام است.
  1. با توجه به ضریب اهمیت نظرهای هر خبره کـه براسـاس طیـف q تعیـین مـی شـود، اولویت نهایی گزینه iام را مشخص کنید.
رابطه 6)    
 
 
جدول13. نظرهای خبرگان در مورد مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای حسابداربه عنوان معیارهای تصمیم گیری
مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای فردی اجتماعی سازمانی حرفه ای گرایی زیست محیظی
خبره 1 M M VH H H
خبره 2 H L H M H
خبره 3 M H P H M
خبره 4 H M VH VH L
خبره 5 H VH M H M
خبره 6 M M H P M
 
مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای فردی اجتماعی سازمانی حرفه ای گرایی زیست محیظی
خبره 1 M M VL L L
خبره 2 L H L M L
خبره 3 M L N L M
خبره 4 L M VL VL H
خبره 5 L VL M L M
خبره 6 M M L N M
 
 
همچنین امتیاز کسب شده توسط هر زیر مؤلفه از نظر هر یک از خبرگان و با توجه به هر مقصد مشخص می‌شود، که به علت محدودیت‌های مقاله فقط به بیان مؤلفه‌های فردی بسنده شده است که در نهایت 25 متغیر و زیر مؤلفه توسط خبرگان به عنوان مهم ترین مؤلفه‌های اخلاق حرفه ای حسابدار تعیین و شناسایی شد که در شکل 2 مشخص شده است.
 
 
 
جدول14. ارزشیابی مؤلفه‌های فردی توسط خبرگان در مرحله دوم غربالگری فازی
مولفه ها زیرمولفه ها خبره ها درجه اهمیت قابلیت پیاده سازی سهولت پیاده سازی امکان بهبود از طریق آموزش آکادمیک امکان بهبود از طریق کسب تجربه حین کار امکان بهبود از طریق آموزش حرفه ای امکان بهبود از طریق ایجاد انگیزش در حسابداران MAX
 
 
 
 
 
 
فردی		  
اخلاص		 خبره 1 H VL VL N N L M H
خبره 2 H H M M L M M H
خبره 3 H M L M L M H H
خبره 4 H VL VL L N L M H
خبره 5 H H M M L M M H
خبره 6 H M L M H H M H
ایمان و توکل به خدا خبره 1 VH VL VL M M M M VH
خبره 2 VH M M L L L M VH
خبره 3 P M L M H H VH P
خبره 4 P VL L M H M M P
خبره 5 VH M M L L L M VH
خبره 6 VH M L M H H VH VH
پرهیز از جانبداری خبره 1 H M L H H M H H
خبره 2 H H H H H H M H
خبره 3 H M L L M H H H
خبره 4 H L L H H M H H
خبره 5 H H H H H H M H
خبره 6 H M L L H H H H
حسن تدبیر خبره 1 H L L M M L M H
خبره 2 H M M M H M H H
خبره 3 H H L M M M M H
خبره 4 VH L L M M L M VH
خبره 5 H M M M H M H H
خبره 6 VH H L M M M M VH
درستکاری خبره 1 P H M H H H L P
خبره 2 VH M L M M H M VH
خبره 3 VH M L M H H VH VH
خبره 4 P H M VH H H L P
خبره 5 VH M H M M M M VH
خبره 6 VH M L M H M H VH
تعقل و تدبر خبره 1 H N L M L L VL H
خبره 2 H L L M M M M H
خبره 3 M H M H M L M H
خبره 4 H VL L M VL L L H
خبره 5 H L L M M M M H
خبره 6 H H M H M M M H
رعایت عدالت خبره 1 H M M M L L VL H
خبره 2 H H M M M M M H
خبره 3 H M VL M M M H H
خبره 4 H M L M L L VL H
خبره 5 H H M L M M VL H
خبره 6 H M N M M M H H
صداقت و راستگویی خبره 1 P M M VH L L L P
خبره 2 VH M M L L L M VH
خبره 3 P M L M H H H P
خبره 4 P L M VH L L L P
خبره 5 VH M VL L L L M VH
خبره 6 P H L M H M H P
راز داری خبره 1 P H H L L M VL P
خبره 2 P M L M M M VL P
خبره 3 P H L M H M H P
خبره 4 P H H VL L L N P
خبره 5 VH M L M M M M VH
خبره 6 P H L M H H H P
وقت شناسی (وفای به عهد) خبره 1 H N L H M L VL H
خبره 2 H H H H H H H H
خبره 3 H M L L M M H H
خبره 4 H VL VL H L L N H
خبره 5 H H H H H H H H
خبره 6 H M N L M M H H
 

 
 
 
 
نظم و برنامه ریزی
ارائه خدمات در بالاترین سطح ( کیفیت گرایی)
امانت داری
بی طرفی
شفافیت در ارائه اطلاعات
مشارکت در تصمیم گیری های سازمان
پرهیز از سوء استفاده از اموال و اطلاعات سازمان
تسلط به قوانین و مقررات مرتبط
مولفه های اخلاق حرفه ای حسابدار
حرفه ای گرایی
اجتماعی
فردی
ایمان و توکل به خدا
درستکاری
صداقت و راستگویی
رازداری
توجه به حقوق نسل های آینده در استفاده از منابع 
جلوگیری از تخریب منابع محیط زیست و انتشار آلاینده های زیست محیطی
گزارشگری اطلاعات عملکرد زیست محیطی
آگاهی مستمر و درک پیشرفت های فنی
ارائه اطلاعات به صورت منصفانه و براساس اسناد مثبته
به کار بردن دقت کافی در تهیه اطلاعات
پرهیز از افشای اطلاعات محرمانه
 رعایت الزامات اخلاقی حرفه ( استاندار های فنی )
پرهیز از دستکاری و حذف اطلاعات
رعایت قوانین و مقررات حرفه
حفظ استقلال حرفه ای
وجدان کاری  
سازگاری
 
Text Box: سازمانیText Box: زیست محیطی
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

شکل 2. متغیرهای استخراج شده از خبره سنجی (خروجی نتایج مرحله سوم پژوهش: غربال سازی فازی دوم)
 

 
بحث و نتیجه گیری
 
یکی از مزایای بکارگیری فرایندهای رفتاری و هدایت شرکت ها در سراسر دنیا بهبود فرهنگ ایمنی وارتباطات درون سازمانی است. بهبود ارتباطات ایمنی از طریق ایمنی رفتاری نقش عمده ای در ایجاد یک فرهنگ ایمنی سازمانی سالم و مثبت دارد که این خود میزان آسیب دیدگی حین کار را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.مدیریت ایمنی مبتنی بر رفتار، یک آنالیز رفتار یا اصلاح آن است که از اصول شرطی سازی کنشگر و نظریه تقویت بهره می‌گیرد. درگیر نمودن کارکنان در ایمنی یک شیوه ی معنادار در بهبود ایمنی و شرایط محل کار است. از یک سو کارکنان مراحل فرایند ایمنی رفتاری وراهبرد آن را فرا گرفته و از طرفی در شرکت بسترسازی برای مشارکت کل سیستم در فرایند ایمنی فراهم می‌گردد. ایمنی یک مسئله حیاتی است که به طور مستقیم بر زندگی مردم و اقتصاد کشورها تأثیر می گذارد و جلوگیری از حوادث ناشی از کار و بیماری‌های شغلی ضروری است.آنچه که مسلم است در محیط‌های کاری فاکتورهای مختلفی بر کیفیت عملکرد افراد اثر می‌گذارد که عملکرد ایمنی و نوع رفتار حسابداران از این قاعده مستثنی نیست. بخشی از این عوامل اثرگذار متغیرهایی است که از خصوصیات فرد یا محیط کار بوده و درصدی از تغییرات، رفتار و به طور خاص رفتار ایمن را شامل می‌شود. کارکنان حسابداری قادر هستند با آشکار کردن مشکل ها و تحلیل اطلاعات و حساب ها فرایندهای مالی را سامان ببخشند. به لحاظ صفات شخصیتی، نظم و انضباط، صبر، دقت و توجه کافی، برخورداری از دانش کاربردی مخصوص و همچنین بینایی قوی در این عمل تاثیر می‌گذارند. به همین جهت، مدیریت و دقت به سلامت جسم و روان کارکنان حائز اهمیت است.رسوایی‌های مالی اخیر در کشورهای پیشرفته و به تبع آن کشورهای در حال توسعه که بیانگر نقض ضوابط اخلاقی است، اهمیت جایگاه اخلاقی حسابداران را بیش از پیش آشکار نموده است. برای اینکه بتوان در گسترش اخلاق سرعت بیشتری ایجاد نمود و کارایی و اثر بخشی آن را بهبود بخشید، لازم است که حسابداران علاوه بر تبحر در فعالیتهای حرفه ای خود به مسئولیتهای اخلاقی خود و در پی آن گسترش رفتار ایمن نیز توجه کنند. بنابراین باید متغیرهایی که می‌تواند بر اخلاق اثر گذار بوده و یا تأثیر گذار باشد را شناسایی نموده و در مرحله‌های بعدی مدیریت نمود. با وجود مطالعات مختلف و تلاشهای فراوان به منظور نشان دادن اهمیت توسعه رفتار اخلاقی ایمن، تلاش چشمگیری در زمینه ارتقای اخلاق حرفه ای حسابدار در ایران صورت نگرفته است. شاید به این علت که توسعه اخلاق حرفه ای یک مفهوم مجرد نبوده، بلکه مفهومی چندگانه می‌باشد و عوامل متعددی بطور مستقیم و غیر مستقیم بر آن تأثیر گذار هستند. افزون بر آن، نشریه‌های حسابداری و غیر حسابداری، اعم از پژوهشی و غیر پژوهشی نقش مؤثری را در این زمینه ایفا ننموده اند. این مسئله می‌تواند باعث به صدا در آمدن یک زنگ خطر برای جامعه تحقیقاتی حسابداری کشور باشد، زیرا با توجه به حساسیت و اهمیت حرفه حسابداری، لزوم بررسی ابعاد اخلاقی در آن به شدت احساس می‌شود.
این پژوهش بر مبنای روش علمی " تحلیل محتوا" اقدام به شناسایی مؤلفه‌های مؤثری که می‌توانند بر اخلاق حرفه ای حسابداران تأثیر بگذارند، نمود که 110 مؤلفه در این مرحله شناسایی گردید. سپس مؤلفه ها بر اساس معنی و مفهوم آنها و تشابه محتوایی آنها ، طبقه بندی شده و با ایجاد پنج طبقه ی مؤلفه‌های فردی، مؤلفه‌های اجتماعی، مؤلفه‌های حرفه ای گرایی، مؤلفه‌های سازمانی و مؤلفه‌های زیست محیطی، معیارهای همگن در هریک از این طبقات جای گرفتند.
با مشخص شدن میزان اهمیت هریک از معیارها، عواملی که دارای اهمیت متوسط بودند، حذف و عوامل با اهمیت زیاد و خیلی زیاد به عنوان 67 عامل خروجی غربال فازی انتخاب شدند، که با در نظر گرفتن تعدد این عوامل و پیچیده شدن آن در طراحی برنامه‌های مختلف جهت ارتقاء عملکرد ایمنی، مرحله غربالگری فازی برای بار دوم به اجرا در آمد و نهایتا 25 عامل به عنوان اساسی‌ترین و مؤثرترین شاخص‌ها شناسایی شد که عبارتند از: ایمان و توکل به خدا، درستکاری، صداقت و راستگویی، رازداری، نظم و برنامه ریزی، ارائه خدمات در بالاترین سطح ( کیفیت گرایی)، امانت داری، بی طرفی، شفافیت در ارائه اطلاعات، مشارکت در تصمیم گیری‌های سازمان، پرهیز از سوء استفاده از اموال و اطلاعات سازمان، تسلط به قوانین و مقررات مرتبط، آگاهی مستمر و درک پیشرفت‌های فنی، ارائه اطلاعات به صورت منصفانه و براساس اسناد مثبته، به کار بردن دقت کافی در تهیه اطلاعات، پرهیز از افشای اطلاعات محرمانه، رعایت الزامات اخلاقی حرفه ( استاندار‌های فنی )، پرهیز از دستکاری و حذف اطلاعات، رعایت قوانین و مقررات حرفه، حفظ استقلال حرفه ای، توجه به حقوق نسل‌های آینده در استفاده از منابع، جلوگیری از تخریب منابع محیط زیست و انتشار آلاینده‌های زیست محیطی، گزارشگری اطلاعات عملکرد زیست محیطی، وجدان کاری و سازگاری که تقویت این عوامل می‌تواند نقش بسیار مهمی در پیاده سازی اخلاق حرفه ای حسابدار ایفا نمایند. در این پژوهش تلاش شد که با تحلیل محتوای کیفی و تکنیک غربالگری فازی، مؤلفه‌های بومی و متناسب با وضعیت فرهنگی – اسلامی کشور تهیه شود. نتایج نشان داد که توسعه اخلاق حرفه ای یک مفهوم مجرد نبوده، بلکه مفهومی چندگانه می‌باشد و عوامل متعددی بطور مستقیم و غیر مستقیم بر آن تأثیر گذار هستند. نتایج به دست آمده ازدو مرحله غربالگری فازی نشان می‌دهد که گرچه نقش عامل‌های فردی، زیست محیطی و اجتماعی در اخلاق بر کسی پوشیده نیست ، اما مؤلفه‌های حرفه ای گرایی و مؤلفه‌های سارمانی بیشتر از سایر مؤلفه ها بر توسعه پایدار اخلاق حرفه ای حسابدار اثرگذار بوده ( با توجه به تعداد زیر مؤلفه‌های انتخاب شده از سوی خبرگان) و باعث ارتقای مؤلفه‌های فردی ،اجتماعی و زیست محیطی نیز می‌گردد. در نتیجه مؤلفه‌های هریک از این بعدها به صورت سیستمی عمل نموده و با یکدیگر در تعامل هستند و نمی توان در سازمان به تقویت یک بعد پرداخت و از سایر بعدها غافل ماند. لذا برنامه اخلاقی مناسب، برنامه ای است که تمام جنبه‌های اخلاق حرفه ای را در بر گیرد تا با توجه به تک تک آنها بتوان مجموعه ای کامل و مطلوب را به وجود آورد. از طرف دیگرطبق نظریه استعداد پذیری به حادثه بعضی افراد به دلیل مجموعه ای از مشخصات نهادی بیش از دیگران مستعد بروز رفتارهای ناایمن و در نتیجه حادثه اند. این نظریه امروزه به نظریه آمادگی برای حادثه تعدیل شده است. بدین نحو که مجموعه مشخصاتی که باعث می شود که فرد بیش از دیگران مرتکب رفتارهای ناایمن و در نتیجه حوادث گردد، البته تداوم چنین مشخصاتی در طول زمان ثابت نبوده و ممکن است با افزایش سطح تجربه و مهارت، افزایش سطح آگاهی وکاهش مهارت های حرکتی در اثر افزایش سن، استعداد حادثه پذیری افراد کاهش یابد. لذا می توان با شناسایی این افراد در سازمان هاو تمرکز بر آنها واجرای دوره آموزشی ونهادینه کردن مؤلفه‌های شناسایی شده در این پژوهش و بالا بردن مناسبات اخلاقی در این افراد و دیگر اقدامات اصلاحی تا حد زیادی احتمال بروز حوادث را کاهش داد. به طور کلی می‌توان گفت که توسعه گرایش ایمنی مبتنی بر رفتار، یکی از راهکارهای اصلی کاهش رفتارهای ناایمن و در نتیجه آن کاهش نرخ وقوع حوادث، در صنایع کشور می باشد. بنابراین به منظورکاهش اعمال ناایمن در بین حسابداران و کاهش حوادث، پایش مرتب سیستم ایمنی، برنامه ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی ایمنی مبنتی بر رفتار، استفاده از سیاستهای تشویقی وتنبیهی با تاکید بر تشویق جهت اشاعه فرهنگ ایمنی، نظارت دقیق بر حسن اجرای مقررات و دستورات کاری و همکاری بین بخشی در کشور پیشنهاد می گردد.

 
References:
1. Arqami S, Yousefi Afkand M. Behavior-based safety assessment methods. The first petrochemical conference in Iran; 2008 .[Persian]
2. Saeedi F, Jamshidi Navid B, Taherabadi AA, Ghanbari M. The effect of individual characteristics on the disclosure tendencies of independent auditors. Journal of Health Accounting. 2018;7(2): 42-66.[Persian]
3. Faraji F, Raiszadeh A, Tavousi J. Professional ethics, the necessity of the profession Accounting. Second National Conference on Accounting, Financial Management and Investment, Gorgan (2013).[Persian]
4. Faramarz Ghara Maleki A. Professional Ethics in Iranian and Islamic Civilization. Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies. .[Persian]
5. Farzin F, Bani Talebi Dehkordi B, Bakhshi Nejad M. The Relationship between Individual and Social Structures in Teaching Accounting Professional Ethics. Quarterly Journal of Ethics in Science and Technology. 2018; 13(1): 145-153. [Persian]
6. O'Toole M. The relationship between employees' perceptions of safety and organizational culture. J Safety Res 2002; 33(2): 231-43.
7. Halvani G, Fallah H, Barkhordari A, Khoshk Daman R, Behjati M, Koohi F. ASurvey of causes of occupational accidents at working place under protection of Yazd Social Security Organization in 2005. Iran Occupa Health J. 2010; 7(3): 22-9.
8. Correll M, Andrewartha G. Positive safety culture: the key to a safer meat industry: A literature review. Adelaide: SafeWork South Australia. 2000
9. Naqshbandi N, Habib Talab F. The Impact of Ethical Orientation on Auditors' Ethical Decision-Making Process. Quarterly Journal of Management and Accounting Studies. 2018; 4(3): 26-44.[Persian].
10. Mearns K, Whitaker SM, Flin R. Safety climate, safety management practice and safety performance in offshore environments. Safety Sci. 2003; 41(8): 641-80.
11. Smith GS, Huang YH, Ho M, Chen PY. The relationship between safety climate and injury rates across ndustries: The need to adjust for injury hazards. Accident Analysis Preven. 2006; 38(3): 556-62.
12. Martínez-Córcoles M, Gracia F, Tomás I, Peiró JM. Leadership and employees' perceived safety behaviours in a nuclear power plant: A structural equation model. Safety science. 2011;49(8-9): 1118-1129.
13. Uryan Y. Organizational Safety Culture and Individual Safety Behavior: A Case Study of the Turkish National Police Aviation Department: University of Central Florida Orlando, Florida; 2010.
14. Griffin MA, Hu X. How leaders differentially motivate safety compliance and safety participation: the role of monitoring, inspiring, and learning. Safety science. 2013; 60: 196-202.
15. Neal A, Griffin MA. A study of the lagged relationships among safety climate, safety motivation, safety behavior, and accidents at the individual and group levels. J Applied Psychol. 2006; 91(4):946.
16. Vinodkumar M, Bhasi M. A study on the impact of management system certification on safety management. Safety Sci. 2011; 49(3): 498-507
 

  

[1] دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
[2] دانشیار گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
[3] استادیار گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
[4] استادیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
* (نویسنده مسئول): تلفن تماس : 09133546008 . پست الکترونیک : mahmoudmoein@iauyazd.ac.ir
تاریخ دریافت: 16/07/1399.                                                                                     تاریخ پذیرش: 11/02/1400
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
دریافت: 1399/7/16 | پذیرش: 1400/3/10 | انتشار: 1400/3/10
* نشانی نویسنده مسئول: یزد ، صفاییه ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد ، گروه حسابداری
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه طب کار می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Occupational Medicine Quarterly Journal

Designed & Developed by : Yektaweb