Research code: مقاله مروری است
Ethics code: 23456
Ghasemi N, Fallah H, Nabian M, Ghasemi M, Halvani G, Najafipour A. Investigating the impact of teleworking during the COVID-19 pandemic on work-related musculoskeletal disorders (WMSDs) and psychosocial factors of employees: a review article. tkj 2024; 16 (3) :80-93
URL:
http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1295-fa.html
قاسمی ندا، فلاح حسین، نبیان محمد حسین، قاسمی مرتضی، حلوانی غلامحسین، نجفی پور امیر محمد. بررسی تاثیر دورکاری بر اختلالات اسکلتیعضلانی (MSDs) و عوامل روانی-اجتماعی با شیوع همهگیری COVID19 : مقاله مروری. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1403; 16 (3) :80-93
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1295-fa.html
دانشگاه علوم پزشکی تهران ، amirmohamadnajafipour@gmail.com
متن کامل [PDF 1212 kb]
(91 دریافت)
|
چکیده (HTML) (141 مشاهده)
متن کامل: (109 مشاهده)
بررسی تاثیر دورکاری در دوران همهگیری COVID19 بر اختلالات اسکلتیعضلانی ناشی از کار (WMSDs) و عوامل روانی- اجتماعی کارکنان: مقاله مروری
ندا قاسمی1، حسین فلاح2، محمدحسین نبیان3، مرتضی قاسمی4، غلامحسین حلوانی5، امیرمحمد نجفیپور6
چکیده
مقدمه: دورکاری یک شرایط منعطف کاری است که به کارکنان اجازه میدهد در محیطی غیر از محیط معمول کار، به انجام فعالیتهای خود بپردازند. برخلاف اینکه دورکاری نیاز به برنامهریزی از قبل تعیین شده دارد، همهگیری COVID-19 بسیاری از کارمندان را به سرعت به تغییر محل کار از بیرون به خانه، بدون اطمینان داشتن از مهیا بودن شرایط وا داشت. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر دورکاری در دوران همهگیری COVID-19 بر اختلالات اسکلتیعضلانی ناشی از کار و عوامل روانی- اجتماعی کارکنان میباشد.
روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه مروری است که با استفاده از کلیدواژههای اصلی Ergonomics، Teleworking، WMSDs و psychosocial factors، COVID19و با جستجوی مقالات از سال 2020 تا 2023 در سایتهای PubMed، Science Direct، Google Scholar صورت گرفت.
نتایج: در مجموع 93 مقاله در جستجوی اولیه انتخاب شدند. با ارزیابی عنوانها، 45 مقاله مرتبط و با بررسی چکیدهها، 30 مقاله و در نهایت 13 مقاله که فولتکست آنها در دسترس بود انتخاب شدند. این مقالات به بررسی تاثیرات دورکاری بر اختلالات اسکلتیعضلانی ناشی از کار و عوامل اجتماعیروانی در دوران کرونا اشاره دارند.
نتیجهگیری: بیشتر مطالعات بر افزایش ناراحتیهای اسکلتیعضلانی اشاره دارند. دورکارها درد و ناراحتی اسکلتیعضلانی را در نواحی مختلف بدن تجربه کردهاند. ساعات کاری طولانیتر با استراحت کوتاهتر برای برآورده کردن افزایش تقاضای کاری، انزوای اجتماعی، عدم حمایت همکاران، مرزهای مبهم کار و خانه و حضور همهجانبه شغلی، از عوامل روانیاجتماعی و سازمانی مرتبط با اختلالات اسکلتیعضلانی هستند. برای تعدادی از کارمندان، دورکاری به عنوان یک روش معمول کار در دوره پس از همهگیری باقی خواهد ماند. بنابراین، شناسایی عوامل خطر مرتبط با دورکاری برای اختلالات اسکلتیعضلانی و عوامل اجتماعی-روانی، از طریق اقدامات پیشگیرانه برای کارمندان ضروری است.
واژههای کلیدی: ارگونومی، دورکاری، عوامل روانی- اجتماعی، اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار، کووید 19
مقدمه
شیوع ویروس کرونا از اوایل سال 2020 میلادی و با قرنطینه اجباری برای جلوگیری از گسترش بیماری، تقریبا تمامی جوانب زندگی انسانها را تغییر داد. یکی از این مواردی که بیشترین تاثیرپذیری را داشت عملکرد کارمندان بود، چرا که قوانین سختگیرانه دولتها جهت کاهش ارتباط مستقیم اشخاص، کارفرمایان را واداشت تا دورکاری کارمندان را مدنظر خود قرار دهند(1)، در حقیقت دورکاری یک سازماندهی منعطف کاری است که به کارکنان اجازه میدهد در محیطی غیر از محیط معمول کار، به انجام فعالیت های خود بپردازند (2) و به عبارتی دورکاران کارکنانی هستند که تمام یا بخشی از کارشان را جدا از محل استقرار کارفرمای خود و با استفاده از تکنولوژی اطلاعات انجام میدهند (3).
قبل از سال 2020 دورکاری به عنوان عملی به صرفه که میتواند موجب صرفهجویی در مصرف منابع و زمان باشد در نظر گرفته میشد. بعد از پیدایش پاندمی کرونا و لزوم وجود فاصله اجتماعی جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری، دورکاری اجباری جای خود را به دورکاری اختیاری و برنامهریزی شده داد. به طوری که بسیاری از کارمندان که سابقه و یا حتی اطلاعی از چگونگی دورکاری نداشتند، مجبور به انجام آن شدند. چنانچه در یک پژوهش انجام شده، از بین 934 کارمند شرکتکننده تنها 62/27 درصد تجربه دورکاری را پیش از پاندمی کرونا داشتهاند(1). ناگهانی بودن و عدم وجود فرصت جهت تصمیمگیریهای درست در جهت انجام دورکاریها، یکی از مهمترین عواملی بود که آسیبهای وارده از سمت دورکاری را افزایش داد.
پس از پایان پاندمی و بازگشت کارمندان به محل کار خود، اثرات جسمی، روانی و اجتماعی این دورکاری اجباری مشخص گردیدند. به طور کلی تحقیقات نشان دادهاند، کارمندانی که در دوران قرنطینه، تماما در حال دورکاری بودهاند نسبت به کسانی که به کار خود به شکل پیش از پاندمی ادامه دادند، از رفاه و آسایش کمتری برخوردار بودهاند(2).
در فعالیت اداری روزانه تعامل بین انسان و ماشین مورد استفاده قرار میگیرند. افرادی که از وضعیتهای کاری غیرارگونومیک استفاده میکنند، حدود 12 برابر بیشتر احتمال دارد که اختلالات اسکلتی عضلانی (MSDs) را تجربه کنند. شکایات MSDs به عنوان عاملی محرک برای کاهش بهرهوری، از دست دادن ساعات کاری، هزینههای نگهداری بالای مواد، کیفیت پایین کار و حتی بازنشستگی زودرس شناخته میشود. شکایات MSDs عموماً با درد مشخص میشود که معمولاً با فرکانس مداوم رخ میدهد(3). ممکن است در آینده نیز شرایط مشابهی مانند همهگیری کرونا به وقوع بپیوندد و با توجه به جا افتادن شیوههای دورکاری که باعث افزایش جمعیت دورکار شده است، لذا این موضوع حائز اهمیت است که با شناسایی تاثیر دورکاری بر اختلالات اسکلتی عضلانی و نیز فاکتورهای روانی اجتماعی بتوان از شیوع این نوع اختلالات جلوگیری نمود.
با همهگیری سریع کرونا، در بسیاری از موارد فرصتی جهت تامین پیشزمینههای دورکاری کارکنان ایجاد نگردید، به شکلی که برخی تحقیقات نشاندهنده این موضوع بودند که بسیاری از کارمندان توانایی و یا فرصت ایجاد فضای مناسب در خانه جهت دورکاری را نداشتهاند(4-6). تقریبا اکثر این کارمندان مبلمان و تدارکات ارگونومیک لازم جهت کار از راه دور را فراهم نکرده بودند(7) که این خود عاملی جهت افزایش مشکلات اسکلتیعضلانی در میان آنان بوده است(8). اگر چه که برخی تحقیقات، دردهای اسکلتی عضلانی دوران دورکاری را آنچنان مرتبط با شرایط کاری شرکتکنندگان اعلام نمی دارند(5, 6, 9, 10). لیکن در پژوهشهای دیگری رابطه عوامل مختلفی مانند محلی که کارمندان در خانه به کارکردن اختصاص میدهند با دردهای اسکلتیعضلانی قویا اثبات گردیده است(11, 12). گزارشات حاکی از ان است که اختلالات اسکلتیعضلانی (WMSDs) تا 72 درصد از کارکنان اداری را به شکل درد گردن، کمر، شانه، آرنج و مچ تحت تاثیر قرار میدهد(13). مناسب نبودن این تدارکات کاری، نه تنها باعث بیمارهای اسکلتیعضلانی بیماران میشد، بلکه کیفیت دورکاری و نگاه آنها به این مقوله را نیز تغییر میداد(14).
مهمترین عاملی که به نظر میرسد باعث ایجاد دردهای اسکلتیعضلانی میشود، عدم رعایت اصول ارگونومی هنگام نشستن پشت رایانهها به مدت طولانی بوده است(15)، به طوری که در مطالعات ثابت شده که تنظیم ارتفاع صندلی، میز و حتی درست قرار گرفتن موس و کیبورد در مقابل فرد، میتواند به شکل قابل توجهی از دردهای اسکلتیعضلانی نواحی کمری و گردنی و یا حتی اندام فوقانی بکاهد(16). علاوه بر شرایط فیزیکی کارمند، روشنایی کم اتاق و زاویه بد تابش نور به کامپیوتر، دمای نامناسب و یا حتی تهویه نامطبوع اتاق میتواند بر حالت نشستن شخص موثر بوده و بدینوسیله با مشکلات اسکلتیعضلانی در ارتباط باشد(17).
علاوه بر مواردی که به شکل فیزیکی با سلامت کارمندان در ارتباط هستند، نباید از جنبههای اجتماعی و روانی دورکاری در دوران پاندمی نیز غافل ماند. دورکاری اجباری با قرار دادن کارمندان در شرایطی اضطراری تازه، تاثیر زیادی بر روش و زمان کار کردن آنها، کیفیت کار و رابطهشان با خاانوادههای خود گذاشت. با از بین رفتن مرزهای بین خانه و محل کار، کارمندان میتوانستند زمانی را که صرف ارتباط با همکار خود میکردند، اکنون به صورت جبرانی به کارکردن تخصیص بدهند(18-20). تحقیقات صورت گرفته نشان میدهد که بار کاری و بازده اشخاص در دوران پاندمی کرونا و دورکاری حین آن، نسبت به دوران پیش از پاندمی افزایش یافته است(5, 6, 21). به طوری که تعدادی از شرکتکنندگان افزایش کارکرد و رضایت خود از دورکاری را اعلام کردهاند و درصد زیادی از آنها درخواست ادامه روند کارشان، چه تمام وقت و یا پاره وقت، به شکل دورکاری را داشتهاند(12, 22, 23).
با تمامی این توصیفات اگر چه که ناراحتیهای اسکلتیعضلانی در دوران دورکاری پاندمی کرونا، باعث ایجاد مشکلاتی برای کارمندان شده است، اما به دلایل متعدد اجتماعی، به نظر میرسد که کارمندان از انجام دورکاری آنچنان هم ناراضی نباشند. در اینگونه موارد از کارشناسان انتظار میرود که با شناخت مشکلات و موانعی که بر سر راه کارمندان است، سعی بر بهبود شرایط ایشان داشته و بازدهی کارمندان را افزایش دهند. لذا در این مقاله مروری عوامل موثر در اختلالات اسکلتیعضلانی و جوانب مرتبط با اجتماعی روانی دورکاری مورد بحث قرار گرفته تا با هدف بهبود عملکرد کارمندان در دورکاری، عوامل فیزیکی، روانی و اجتماعی ایجادکننده دردهای اسکلتیعضلانی مورد بررسی قرار گیرند.
روش بررسی
در مطالعه حاضر سعی گردید تا پژوهشهای انجام شده در زمینه تاثیر دورکاری در دوران همهگیری کرونا بر اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار و فاکتورهای روانی اجتماعی کارکنان مورد بررسی قرار گیرد. مقالات مرتبط با استفاده از کلیدواژه های Ergonomics، Teleworking، WMSDs، psychosocial factors، COVID19 در پایگاههای داده PubMed، ScienceDirect، Google Scholar از سال 2020 تا 2023 مورد جستجو قرار گرفت. معیار ورود مطالعات به بررسی شامل روش انجام مطالعه به شکل مقطعی، توصیفی – تحلیلی و مروری ، دسترسی به متن کامل مقاله و زبان انگلیسی انگلیسی مقاله بود. پس از اتمام جستجو، لیستی از مقالات مرتبط با موضوع تهیه شد. در مجموع 93 مقاله یافت شد که با ارزیابی عنوانها، 45 مقاله مرتبط بودند و با بررسی چکیدهها 30 مقاله و در نهایت 13مقاله که فول تکست آنها در دسترس و به زبان انگلیسی بودند، انتخاب شدند.