Ethics code: IR.IAU.KHUISF.REC.1402.297
Clinical trials code: IRCT20230919059465N1
Sedaghat H, Taghian F, Jalali Dehkordi K, naghizadeh H. The effect of twelve weeks of high-intensity functional training and Ginkgo biloba consumption on the serum levels of some inflammatory cytokines in operational male firefighters of Yazd city. tkj 2024; 16 (3) :54-67
URL:
http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1312-fa.html
صداقت حمید، تقیان فرزانه، جلا دهکردی خسرو، نقی زاده حسن. تاثیر دوازده هفته تمرین عملکردی با شدت بالا و مصرف جینکوبیلوبا بر سطوح سرمی برخی سیتوکینهای التهابی در آتشنشانان مرد عملیاتی شهر یزد. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1403; 16 (3) :54-67
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1312-fa.html
گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده ی علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران ، Ft.taghian@gmail.com
متن کامل [PDF 968 kb]
(81 دریافت)
|
چکیده (HTML) (126 مشاهده)
متن کامل: (120 مشاهده)
تاثیر دوازده هفته تمرین عملکردی با شدت بالا و مصرف جینکوبیلوبا بر سطوح سرمی برخی سیتوکینهای التهابی در آتشنشانان مرد عملیاتی شهر یزد
حمید صداقت1، فرزانه تقیان2، خسرو جلالی دهکردی3، حسن نقیزاده4
چکیده
مقدمه: تمرینات عملکردی و مصرف گیاه دارویی جینکوبیلوبا، منبع طبیعی فلاونوئیدها و ترکیبات پلی فنلی، اثرات سودمندی در بهبود وضعیت التهابی و عملکرد جسمانی افراد در معرض استرس شغلی دارند. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر 12 هفته تمرین عملکردی با شدت بالا و مصرف عصاره جینکوبیلوبا بر سطوح سرمی اینترلوکین-8 و اینترلوکین-1β در آتشنشانان مرد عملیاتی شهر یزد بود.
روش بررسی: بدین منظور ۴۸ آتشنشانان مرد به طور تصادفی در چهار گروه شامل تمرین عملکردی با شدت بالا (HIFT)، تمرین عملکردی با شدت بالا همراه با مصرف جینکوبیلوبا، مصرف عصاره جینکوبیلوبا و کنترل-دارونما قرار گرفتند. تمرین به مدت 12 هفته و هفتهای 4 جلسه اجرا شد. عصاره جینکوبیلوبا (80 میلی گرم) به صورت دو کپسول و یک بار در روز بعد از صبحانه به مدت 12 هفته تجویز شد. نمونههای خونی قبل و 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین گرفته شدند. دادهها با استفاده از تحلیل واریانس دوراهه با نرم افزار 26SPSS- تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج: نتایج نشان داد که اثر متقابل تمرین و عصاره جینکوبیلوبا و همچنین اثر تمرین و عصاره جینکوبیلوبا هر کدام به تنهایی باعث کاهش معنیدار سطوح سرمی اینترلوکین-8 و اینترلوکین-1β شد(05/0>p). بیشترین درصد تغییرات ایجاد شده در اینترلوکین-8 و اینترلوکین-1β به دنبال مداخله تمرین همراه با مصرف عصاره جینکوبیلوبا حاصل شد.
نتیجهگیری: انجام تمرینات عملکردی با شدت بالا همراه با مصرف عصاره جینکوبیلوبا، بیشترین تأثیر را در کاهش سطوح سرمی شاخصهای التهابی و بهبود شرایط استرس اکسیداتیو در آتشنشانان داشت.
واژههای کلیدی: تمرین عملکردی، جینکوبیلوبا، سیتوکین، آتشنشانان عملیاتی
مقدمه
حرفه آتشنشانی یکی از پرمخاطرهترین مشاغل به حساب میآید. استرس شغلی به عنوان عامل تاثیرگذار در افزایش خطر مشکلات روانی و جسمانی در محیط کار شناخته شده است. وظیفه آتشنشانان به گونهای است که باید خود را در موقعیتهای سخت قرار دهند تا برای امداد و نجات دیگران اقدام کنند. ترکیبی از مطالبات جسمی شدید و خطرات شغلی فراوان، آتشنشانان را در معرض آسیبها و جراحتهای بیشمار قرار میدهد (1). احتمال بروز آسیب در آتشنشانان بیشتر از احتمال آسیبدیدگی در کارگران بخش خصوصی است. قرار گرفتن مزمن در معرض عوامل استرسزا روانی و جسمی میتواند منجر به خستگی، فرسودگی شغلی و انواع بیماریهای مزمن در یک نیروی کار شود. آتشنشانان از جمله افرادی هستند که در جامعه امروز علاوه بر تحمل فشارهای اقتصادی-اجتماعی مجبور به رویارویی با مسائلی هستند که هر روز روح و جسم آنها را تحلیل برده و بیماریهای متعددی را گریبانگیر آنها میکند. در این زمینه پژوهشگران تمرکز ویژهای بر سطح سلامتی آتشنشانان در سطح بین المللی انجام دادهاند و عواملی که سلامت روانی و جسمانی آنها را تحت تأثیر قرار میدهد مورد بررسی قرار دادهاند. استرس شغلی حاکم در محیط کاری آتشنشانان یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر وضعیت سلامتی قلمداد میگردد که زمینه بروز مشکلات اسکلتی-عضلانی و بیماریهای متعدد و مختلف به ویژه بیماریهای ناشی از التهاب سیستمیک مزمن را موجب میشود. در این راستا بررسیها نشان دادهاند که در افراد در معرض شرایط استرسزا شاخصهای التهابی افزایش و وضعیت آنتی اکسیدانی بدن تضعیف میگردد و این فرایند وضعیت ردوکس بدن را به سمت اکسیدانتها پیش برده و زمینه بروز بیمارهای مختلف را موجب میگردد (1). سیتوکین التهابی به گروهی از مولکولهای علامتدهنده (موسوم به سیتوکین) گفته میشود که توسط لنفوسیت تی کمککننده (Th) و ماکروفاژها و برخی دیگر از سلولهای تشدیدکننده التهاب ترشح میشود و واکنشهای التهابی را افزایش میدهند (2). این مولکولها عبارتند از: اینترلوکین-۱ (1IL-)، اینترلوکین-8 (8IL-)، اینترلوکین-1β) 1β-IL)، اینترلوکین-۱۲ (12IL)، اینترلوکین-۱۸ (18IL-)، فاکتور نکروز توموری آلفا (TNF-α)، اینترفرون گاما (IFNγ)، فاکتور محرک کلونی گرانولوسیت-ماکروفاژ (2) که همگی نقش مهمی در عملکرد دستگاه ایمنی ذاتی دارند. ترشح مزمن و بیش از حد سیتوکینهای التهابی ناشی از شرایط استرسزای منجر به التهاب میشود که با بروز برخی بیماریها نظیر تصلب شرایین و سرطان مرتبط است. همچنین اختلال در تنظیم این فرایند موجب اختلال خلقی و برخی بیماریهای مغزی-عصبی میشود. کاهش فعالیت بیولوژیک سیتوکینهای التهابی سبب کاهش لطمه ناشی از بیماریهای حاصله میگردد (3). برای حفظ سلامت بدن، لازم است میان سیتوکینهای التهابزا و سیتوکینهای ضدالتهابی تعادل برقرار باشد. افزایش سن و ورزش نیز در میزان التهاب ناشی از سیتوکینهای التهابی نقش دارند. ثابت شده است که مداخله فعالیت بدنی مناسب ضمن افزایش برخی سیتوکینهای ضدالتهابی به واسطه آنها موجب کاهش تولید برخی سیتوکینهای التهابی نظیرTNF-α و فاکتور مهارکننده مهاجرت ماکروفاژها که اثرات التیامبخش و درمانی دارند، میگردد (4). نشان داده شده است که افزایش اینترلوکین-6 (6-IL) مشتق شده از عضلات اسکلتی به دنبال تمرین بدنی، بر خلاف 6-IL مشتق شده از بافت چربی، علاوه بر سرکوب عوامل پیشالتهابی، همچنین باعث آزادسازی اینترلوکین-10 (10-IL) میشود (5)، یک مولکول ضد التهابی قوی، که خود مستقیماً از سنتز چند واسطههای پیشالتهابی، بهویژه دودمان مونوسیتی مانند 1α-IL، 1β-IL، TNF-α، 8-IL و پروتئین التهابی ماکروفاژ-α1 (MIP-1α) حاصل میشود. این واسطههای التهابی نقش کلیدی در انتشار پاسخهای التهابی و جذب سلولهای ایمنی به محل التهاب دارند (5). از اینرو با توجه به مطالب بیان شده می توان استنباط کرد که مداخله تمرین بدنی مناسب میتواند با مهار آزادسازی سایتوکینهای پیش التهابی یک آبشار ضدالتهابی از طریق تحریک گیرندههای آنتاگونیستی آنها (6) ایجاد میکند. تحقیقات نشان میدهند که تمرینات بدنی ترکیبی (هوازی و مقاومتی) در مقایسه با اثر هر کدام به تنهایی، تاثیر سودمندتری بر تعدیل شاخصهای التهابی، جسمانی و ترکیب بدنی دارند (7،8). بالدوچی(Balducci) و همکاران (2010) گزارش کردند که به دنبال 12 ماه مداخله تمرین هوازی و مقاومتی، تغییرات قدرت عضلانی و انعطافپذیری در گروه ترکیبی (هوازی-مقاومتی) معنیدار بود. کاهش پروتئین واکنشی-C (CRP) در گروه تمرین هوازی با شدت بالا و گروه ترکیبی معنیدار شد اما تغییرات حاصله در گروه ترکیبی چشمگیرتر بود. در گروه ترکیبی (هوازی-مقاومتی) در مقایسه با گروه هوازی و مقاومتی TNF-α، 1β-IL و IFNγکاهش معنیدار و اینترلوکین-4 (4-IL) و 10-IL به عنوان شاخصهای ضدالتهابی افزایش معنیدار داشتند (7). این داده ها ممکن است نشان دهند که بیشترین فواید ورزش زمانی تحقق مییابد که هر دو شکل تمرین انجام شود. چنین استنباطهایی با سایر دادههایی که سودمندی مداخلات یکپارچه سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش) را که شامل عناصر تمرین هوازی و مقاومتی هستند، نشان دادهاند، مطابقت دارد (9).
باید اذعان داشت که مطالعات فارماکولوژی از تاثیر سودمند گیاهان دارویی (منبع طبیعی فلاونوئیدها و ترکیبات پلی فنلی) در بهبود وضعیت التهابی و استرس اکسیداتیو حمایت میکنند. در میان این گیاهان، عصاره جینکوبیلوبا (GKB) به دلیل فعالیتهای دارویی مختلف مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است و یکی از پرمصرفترین داروهای گیاهی در سراسر جهان است (10). ترکیبات اصلی عصاره حاوی 24 درصد فلاون گلیکوزید و 6 درصد ترپنوئید است. این گیاه ارزان است و کمترین عوارض جانبی دارد. GKB اثرات فارماکولوژیک زیادی دارد. به عنوان یک آنتی اکسیدان، عامل ضدالتهابی عمل میکند و عملکرد پاسخ ایمنی را تعدیل میکند (10). حسین(Hussain) و همکاران (2022) گزارش دادند که مصرف 120 میلیگرم GKB در افراد مبتلا به دیابت نوع دو به مدت 3 ماه، منجر به کاهش نیمرخ لیپیدی (TG، LDL)، کاهش 6-IL و TNF-α و افزایش HDL میگردد (11). لی(Li) و همکاران (2022) در مطالعه مروری بیان داشتند که یافتههای آنها حاکی از آن است که GKB یا مواد فعال آن چندین مکانیسم سیگنالینگ را در سلولها فعال میکنند، از جمله مسیر Nrf2، که کنترلکننده اصلی دفاع آنتیاکسیدانی است که گونههای فعال اکسیژن (ROS) را سمزدایی میکند (12). حسینی و همکاران (2023) گزارش دادند که مداخله 6 هفته تمرین هوازی و مصرف 80 میلی گرم GKB در مردان چاق با کاهش شاخص التهابی لیپوکالین-2 و مقاومت به انسولین همراه بود (13).
خاصیت کمتر شناخته شده GKB اثر ضدالتهابی آن در مدلهای انسانی و حیوانی و مطالعات آزمایشگاهی است. در حال حاضر، مشخص شده است که اجزای آن، به طور عمده جینگولاید A، می تواند سیکلواکسیژناز-2 (2COX-) و 5-لیپو-اکسیژناز (5-LOX) را سرکوب کند، که آنزیمهای محدودکننده برای تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستاگلاندین و به ویژه لکوترینها، و همچنین میتواند استرس شبکه آندوپلاسمی را کاهش دهد، که مسئول افزایش التهاب است (14). مشخص شده است که GKB میتواند اثرات لیپوپلیساکارید (LPS) را با بهبود عملکرد فاکتور رشد تبدیلکننده (TGF) مهار کند، بنابراین بیان ژن اینترلوکینها و TNF-α را کاهش میدهد. کاهش اینترلوکینها و TNF-α منجر به کاهش فرآیندهای التهابی میشود. همچنین شناخته شده است که جینکولاید B میتواند فاکتور فعالکننده پلاکت (PAF) را که نقش زیادی در التهاب راههای هوایی دارد، مهار کند (15). اگرچه کاهش سیتوکینهای پیش التهابی و التهابی در مطالعات مشخص شده است، اما اطلاعات کمی در مورد مکانیسم این کاهش وجود دارد. از این رو، انجام تحقیقات گسترده در این زمینه ضروری به نظر میرسد.
در نهایت، با توجه به مطالب بیان شده، می توان بیان داشت که نقش موثر تمرینات بدنی به ویژه تمرینات ترکیبی و گیاه دارویی GKB در تعدیل شاخصهای التهابی انکارناپذیر است. همچنین بررسی پیشینه تحقیق حاکی از آن است که اثر اصلی و متقابل تمرین عملکردی با شدت بالا (HIFT)، که ترکیبی از تمرینات هوازی، مقاومتی و انعطافپذیری است و مصرف GKB بر روی شاخصهای التهابی نه تنها در آتشنشانان مورد مطالعه قرار نگرفته است بلکه در جوامع دیگر هم بررسی نشده است و پاسخ به سوالات در این زمینه در هالهای از ابهام قرار گرفته است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف پاسخ به این سوال اصلی که آیا اثر اصلی و متقابل 12 هفته HIFT و مصرف جینکوبیلوبا بر سطوح سرمی سیتوکینهای التهابی(1β-IL، 8-IL) در آتشنشانان مرد عملیاتی شهر یزد معنیدار است؟ به مرحله اجرا در آمد.
روش بررسی
روش تحقیق حاضر نیمه تجربی و از نوع هدف کاربردی است که با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه آتشنشانان مرد عملیاتی شهر یزد در 12 ایستگاه در سال 1402 میباشند. تعداد کل جامعه آماری برابر 185 نفر میباشد. بر اساس معیارهای ورود به تحقیق 83 نفر حائز شرایط لازم ورود به مطالعه شدند. حجم نمونه بر اساس مطالعات قبلی و فرمول آماری (14) و با در نظر گرفتن ضریب اطمینان 95/0 و توان آزمون 80/0، 44 نفر تعیین گردید. با در نظر گرفتن احتمال افت آزمودنیها در طول مطالعه حجم نمونه آماری در مجموع 48 نفر (12 نفر در هر چهار گروه) در نظرگرفته شد. در طول فرایند مطالعه با توجه به یادآوریهای تماسی و پیامکی که توسط تیم تحقیق به شرکتکنندگان داده میشد خوشبختانه همه شرکتکنندگان در مطالعه حضور کامل و فعال داشتند و در مطالعه حاضر افت آزمودنی اتفاق نیفتاد. قبل از شروع مطالعه، مراحل اجرایی تحقیق برای آتشنشانان توضیح داده شد و همه آتشنشانان رضایتنامه آگاهانه شرکت در تحقیق را تکمیل و امضا کردند. در ادامه از طریق نمونهگیری تصادفی ساده (به روش قرعه کشی- در این روش پژوهشگر به هر یک از افراد جامعه یک کُد یا شماره مخصوص میدهد). 48 نفر آزمودنی در چهار گروه شامل تمرین عملکردی با شدت بالا (HIFT) (12 نفر)، مصرف 80 میلی گرم عصاره جینکوبیلوبا (GKB) (12 نفر)، تمرین عملکردی با شدت بالا همراه با مصرف 80 میلی گرم عصاره جینکوبیلوبا (HIFT +GKB) (12 نفر) و کنترل-دارونما (P-C) (12 نفر) قرار گرفتند. معیارهای ورود به تحقیق عبارت بودند از: دامنه سنی 20 تا 40 سال، جنسیت مذکر، دارای سابقه بیش از 5 سال آتشنشانی در رسته عملیاتی، شاخص توده بدن بین 99/24 تا 99/29 کیلوگرم بر مترمربع، عدم ابتلا به بیماریهای خاص منعکننده از فعالیت بدنی، عدم مصرف دخانیات و مشروبات الکلی، عدم مصرف مکملهای آنتیاکسیدانی و مولتی ویتامین. معیارهای خروج از تحقیق نیز عبارت بودند از: شرکت در فعالیتهای بدنی دیگر در طول 12 هفته تحقیق، تغییر رژیم غذایی، غیبت بیش از 2 جلسه در جلسات تمرینی، مصرف نامنظم عصاره جینکوبیلوبا، ابتلا به بیماریهای خاص یا سایر بیماریهای منعکننده فعالیت بدنی. قبل از شروع مداخله، از همه آتشنشانان خواسته شد تا از هرگونه تغییر در رژیم غذایی روزانه خود در طول مطالعه اجتناب کنند. آزمودنیها همچنین پرسشنامه یاد آمد رژیم غذایی را (یک روز هفته و یک روز آخر هفته) قبل و بعد از مداخله تکمیل کردند. برای به حداقل رساندن اثر سایر محصولات غذایی با محتوای پلیفنلی بالا، از آتشنشانان خواسته شد مصرف میوه، آب میوه، چای، شکلات و کاکائو را به مدت 48 ساعت قبل و بعد از نمونهگیری خون (پیش آزمون، پس آزمون) محدود کنند. مصرف عصاره جینکوبیلوبا به صورت دو کپسول یک بار در روز بعد از وعده صبحانه توسط گروههای دریافتکننده جینکوبیلوبا یعنی، گروه HIFT همراه با مصرف GKB و گروه GKB انجام شد. کپسول جینکوبیلوبا حاوی 80 میلیگرم جینکوبیلوبا استاندارد، شامل 2/19 میلیگرم گلیکوزید فلاونوئید (24 درصد)، 8/4 میلیگرم ترپن لاکتون (6 درصد) و سایر سوبستراها مانند مالتودکسترین، سلولز میکروکریستالی و استئارات منیزیم بود (13). کپسول دارونما همچنین حاوی سلولز میکروکریستالی، استئارات منیزیم و مالتودکسترین بود (15). کپسول جینکوبیلوبا و کپسول دارونما از همه نظر (شکل، اندازه و رنگ) مشابه هم بودند. با توجه به اهمیت کورسازی که به پژوهشگر این امکان را میدهد اثرات عوامل مزاحم بر نتایج تحقیق را کنترل کند، در تحقیق حاضر فرایند کورسازی بدین شکل اجرا شد که: 1- محل تمرین گروههای مداخله جدا بود، 2. گروههای مصرفکننده جینکوبیلوبا و دارونما از محتویات کپسولهای مصرفی اطلاع نداشتند، 3. گروهبندی افراد و اجرای تمرین توسط مربی متخصص صورت گرفت، 4. تجزیه و تحلیل آماری دادهها توسط متخصص آمار زیستی که اطلاعی از ماهیت دادهها نداشت، انجام گرفت. با توجه به زمانبندی طرح پژوهش، 48 ساعت قبل از شروع اولین جلسه تمرین، قد، وزن و ترکیب بدنی آتشنشانان سنجش شد و نمونهگیری خون نیز به عمل آمد. برنامه HIFT مطابق جدول 1 بر اساس اصول و مبانی علم تمرین بومپا(Bompa) و تئوری تمرین کراس فیت (16) و برنامه تمرینی فیتو(Feito) و همکاران (2018) (17) میباشد که به مدت 12 هفته به مرحله اجرا درآمد. برنامه تمرینی در ساعت 19 عصر در روزهای شنبه، یکشنبه، سهشنبه و چهارشنبه اجرا شد. تعداد کل جلسههای تمرین 48 جلسه بود که در مدت 12 هفته انجام شد. شکل اجرای تمرین به صورت تمرین هوازی (متابولیکی)، حرکات ژیمناستیکی (مهارتی پایه) و تمرینات قدرتی پایه بود. تمامی شرایط از قبیل درجه حرارت محیط، زمان اجرای تمرین و طول دوره برای آتشنشانان یکسان بود. در ابتدای هر جلسه تمرینی 10 دقیقه گرم کردن عمومی و 10 دقیقه گرم کردن تخصصی و در پایان هر جلسه تمرینی 15 دقیقه سردکردن همراه با حرکات کششی انجام شد.
جدول 1: برنامه HIFT
|
شنبه |
یکشنبه |
دوشنبه |
سه شنبه |
چهارشنبه |
پنجشنبه |
جمعه |
هفته |
نوع تمرین |
نوع تمرین |
استراحت |
نوع تمرین |
نوع تمرین |
استراحت |
استراحت |
اول |
M |
GW |
- |
MGW |
G |
- |
- |
دوم |
WM |
GWM |
- |
W |
MG |
- |
- |
سوم |
WMG |
M |
- |
GW |
MGW |
- |
- |
چهارم |
G |
WM |
- |
GWM |
W |
- |
- |
پنجم |
MG |
WMG |
- |
M |
GW |
- |
- |
ششم |
MGW |
G |
- |
WM |
GWM |
- |
- |
هفتم |
W |
MG |
- |
WMG |
M |
- |
- |
هشتم |
GW |
MGW |
- |
G |
WM |
- |
- |
نهم |
GWM |
W |
- |
MG |
WMG |
- |
- |
دهم |
M |
GW |
- |
MGW |
G |
- |
- |
یازدهم |
WM |
GWM |
- |
W |
MG |
- |
- |
دوازدهم |
WMG |
M |
- |
GW |
MGW |
- |
- |
شاخص شکل اجرای حرکات تمرین |
M |
1. دویدن تناوبی با شدت 70 الی 80 درصد ضربان قلب هدف تمرین (200 متر/20 تکرار/2 دقیقه استراحت فعال/1-3 ست)، 2. پرتاپ توپ (7 کیلوگرم) با فاصله 3 متر از دیوار/9 الی 12 تکرار/25 ثانیه/45 ثانیه استراحت فعال/ 2-5 ست، 3. طناب زدن (تکرار بیشینه در 2 دقیقه/ 60 ثانیه استراحت فعال/1-3 ست) |
G |
1. پوش-آپ روی دستها (5 تکرار در 15 ثانیه/30 ثانیه استراحت فعال/2-3 ست)، 2. لانگز (15 تا 20 تکرار با هر پا در 40 ثانیه/30 ثانیه استراحت فعال/2-4 ست)، 3. باکس جامپ (45 سانتی متر/10 تکرار در 30 ثانیه/45 ثانیه استراحت فعال/2-4 ست)، 4. پوش-آپ چرخشی (12 تکرار در 1 دقیقه/30 ثانیه استراحت فعال/2-3 ست) |
W |
1. اسکوات از جلو (50 الی 70 % RM1/ 5تکرار بیشینه/30 ثانیه استراحت/ 2-4 ست) 2. حرکت قایقی-300 متری (15 تکرار/30 ثانیه استراحت فعال/1-3 ست؛10 متر برابر با 1 تکرار است)، 3. برپی(15 تکرار در 1 دقیقه/45 ثانیه استراحت/2-4 ست) که ترکیبی از حرکات پرش، اسکوات، پلانک، شنا روی دست است. 4. کتلبل چرخشی (15 تا 20 کیلوگرمی/ تکرار بیشینه در 3 دقیقه/ 1تا 3 ست) |
M :تمرین هوازی(متابولیکی) G: حرکات ژیمناستیکی (کششی-قدرتی و مهارتی- پایه) W: قدرتی-پایه (حرکات با وزن بدن و وزنه)
پس از 12 ساعت ناشتایی، نمونه خون (10 میلی لیتر) از هر آتشنشانان در زمان پیش آزمون (قبل از شروع مداخله) و پس از 48 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرینی (پس آزمون) توسط متخصص علوم آزمایشگاهی گرفته شد. سپس، نمونههای گرفته شده در لولههای مخصوص سرم ریخته شدند و با دور 3000 دور در دقیقه به مدت 20 دقیقه سانتریفیوژ شد. در ادامه، سرم جدا و فریز گردید و در یخچال در دمای 70- درجه سانتیگراد تا زمان انجام آزمایشهای لازم نگهداری شد. سرم به دست آمده برای تجزیه و تحلیل 8IL- و 1βIL- استفاده شد.
وزن و قد آزمودنیها توسط ترازوی پزشکی سکا مدل 755 مجهز به قدسنج، بدون کفش و جوراب با حداقل لباس بعد از هشت ساعت ناشتائی اندازهگیری شد. ترکیب بدنی آتشنشانان با استفاده از دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیبات بدن مدل jawon X scan plus 970 ساخت کره جنوبی اندازهگیری شد.
غلظت 8IL- با کیت الایزا انسانی (Biosource Technologies International) با محدوده منحنی استاندارد 39/0-45 پیکوگرم بر میلیلیتر ارزیابی شد. تغییرات برونآزمایی و درونآزمایی به ترتیب کمتر از 5/7% و 9% بود. برای سنجش میزان 1βIL- ازکیت 2F1 beta /IL-1beta/IL-1Human IL) (Quantikine Hs ELISA Kit R&D با دامنه اندازهگیری 1/0 تا 8 پیکوگرم بر میلیلیتر و حساسیت 036/0 پیکوگرم بر میلیلیتر استفاده شد. ضریب تغییرات %5/4 -%5/8 درصد بود.
در تحقیق حاضر موازین اخلاقی حاکم بر پژوهش از جمله، رضایت آگاهانه، رازداری، رعایت حریم خصوصی شرکتکنندگان، حراست آزمودنیها در برابر فشارها، آسیبها و خطرهای جسمی و روانی و آگاهی از نتیجه رعایت شد.
دادهها به صورت میانگین و انحراف استاندارد بیان شدند. طبیعی بودن دادهها با استفاده از آزمون آماری شاپیرو-ویلک تایید شد. تجانس واریانسها از طریق آزمون لوین بررسی شد. برای بررسی تغییرات درون گروهی، بین گروهی و مقایسه دو به دوی گروهها به ترتیب از تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر، تحلیل واریانس دوراهه و آزمون توکی استفاده شد. سطح معنیداری برای تمام محاسبات 05/0 α= در نظر گرفته شد و تمام محاسبات با بستهی نرمافزاری SPSS26انجام گرفت.
نتایج
مشخصات فردی و ترکیب بدنی آتشنشانان در دو مرحله (پیش و پس آزمون) در جدول 2 گزارش شده است. نتایج تحلیل آماری نشان داد که تمام دادهها از توزیع طبیعی برخوردار هستند (05/0<P). نتایج دلالت بر آن داشت که بین میانگین شاخصهای ترکیب بدنی چهار گروه در مرحله پیش آزمون تفاوت معنیداری وجود نداشت (05/0<P). در مرحله پس آزمون و بر اساس نتایج درون گروهی مشاهده شد که تغییرات شاخصهای وزن بدن، شاخص توده بدن، درصد چربی بدنی، توده چربی بدن و توده بدون چربی بدن از پیش آزمون تا پس آزمون به تفکیک در گروه HIFT، GKB وHIFT+GKB دارای تفاوت معنیدار میباشد (05/0>P) (جدول 2). همچنین بر اساس نتایج بین گروهی بر مبنای درصد تغییرات حاصل شده بین چهار گروه در تمام شاخصهای ترکیب بدنی تفاوت معنیدار وجود داشت (05/0>P) (جدول 2). در ادامه بر اساس نتایج آزمون توکی مشخص شد که تفاوت معنیدار در وزن بدن و BMI بین گروههای HIFT با GKB (0001/0P=)، HIFT با HIFT+GKB (0001/0P=)، HIFT با C-P (0001/0P=)، HIFT+GKB با GKB (0001/0P=)، HIFT+GKB با C-P (004/0P=) و GKB با C-P (024/0P=) بود. در شاخص درصد چربی بدن تفاوت معنیدار بین HIFT با GKB (0001/0P=)، HIFT با C-P (0001/0P=)، HIFT+GKB با GKB (0001/0P=) و HIFT+GKB با C-P (0001/0P=) بود. در هر دو شاخص، توده چربی بدن و توده بدون چربی بدن، تفاوت معنیدار بین گروههای HIFT با GKB (0001/0P=)، HIFT با HIFT+GKB (0001/0P=)، HIFT با C-P (0001/0P=)، HIFT+GKB با GKB (0001/0P=) و HIFT+GKB با C-P (004/0P=) بود. بعلاوه نتایج جدول 2 نشان میدهد بیشترین تغییرات (کاهش) معنیدار از پیش آزمون تا پس آزمون در وزن بدن (26/1 درصد) و BMI (26/1 درصد) به گروه HIFT اختصاص داشت. بیشترین تغییرات (کاهش) معنیدار از پیش آزمون تا پس آزمون در درصد چربی بدن (26/14 درصد) و توده چربی بدن (09/15 درصد) و بیشترین تغییرات (افزایش) معنیدار در توده بدون چربی بدن (36/3 درصد) به گروه HIFT+GKB اختصاص داشت.
جدول 2: مشخصات فردی و ترکیب بدنی گروههای مورد مطالعه
متغیر |
مراحل |
|
|
گروه |
|
نتایج آماری |
HIFT |
GKB |
HIFT+GKB |
P-C |
p-value |
سن (سال) |
- |
58/5 ± 75/37 |
23/6 ± 50/35 |
27/4 ± 08/38 |
20/4 ± 00/36 |
- |
قد (سانتی متر) |
- |
84/5 ± 42/172 |
98/6 ± 08/176 |
58/5 ± 21/175 |
25/6 ± 67/176 |
- |
وزن بدن
(کیلوگرم) |
پیش آزمون |
38/7 ± 63/82 |
11/8 ± 13/83 |
67/7 ± 10/84 |
39/8 ± 66/83 |
972/0 |
پس آزمون |
40/7 ± 62/81 |
94/7 ± 61/82 |
63/7 ± 3/83 |
33/8 ± 45/83 |
*0001/0 |
درصد تغییرات |
ꭜ26/1- |
61/0- |
ꭜ69/0- |
25/0- |
|
اندازه اثر |
97/0 |
77/0 |
74/0 |
- |
|
BMI
(کیلوگرم بر مترمربع) |
پیش آزمون |
61/1 ± 76/27 |
59/2 ± 84/26 |
58/1 ± 36/27 |
46/2 ± 82/26 |
651/0 |
پس آزمون |
60/1 ± 42/27 |
56/2 ± 68/26 |
60/1 ± 17/27 |
45/2 ± 75/26 |
*0001/0 |
درصد تغییرات |
ꭜ26/1- |
ꭜ61/0- |
ꭜ69/0- |
25/0- |
|
اندازه اثر |
96/0 |
77/0 |
76/0 |
- |
|
درصد
چربی بدن
(%) |
پیش آزمون |
31/4 ± 12/27 |
32/3 ± 57/24 |
10/3 ± 52/25 |
88/2 ± 09/26 |
339/0 |
پس آزمون |
43/4 ± 23/24 |
34/3 ± 82/23 |
13/3 ± 41/22 |
92/2 ± 81/25 |
*0001/0 |
درصد تغییرات |
ꭜ39/12- |
ꭜ58/0- |
ꭜ26/14- |
13/1- |
|
اندازه اثر |
98/0 |
95/0 |
98/0 |
- |
|
توده چربی بدن
(کیلوگرم) |
پیش آزمون |
52/4 ± 45/22 |
85/3 ± 50/20 |
90/2 ± 41/21 |
00/4 ± 95/21 |
644/0 |
پس آزمون |
48/4 ± 87/19 |
76/3 ± 74/19 |
02/3 ± 69/18 |
97/3 ± 65/21 |
*0001/0 |
درصد تغییرات |
ꭜ61/13- |
ꭜ90/3- |
ꭜ09/15- |
43/1- |
|
اندازه اثر |
99/0 |
89/0 |
99/0 |
- |
|
توده بدون چربی بدن
(کیلوگرم) |
پیش آزمون |
72/5 ± 18/60 |
93/5 ± 63/62 |
75/6 ± 69/62 |
34/5 ± 71/61 |
709/0 |
پس آزمون |
77/5 ± 75/61 |
94/5 ± 88/62 |
63/6 ± 84/64 |
33/5 ± 80/61 |
*0001/0 |
درصد تغییرات |
ꭜ55/2 |
ꭜ39/0 |
ꭜ36/3 |
15/0 |
|
اندازه اثر |
99/0 |
88/0 |
99/0 |
- |
|
ꭜ تفاوت معنیدار درون گروهی (05/0>P). * تفاوت معنیدار بین گروهی بر اساس درصد تغییرات (05/0>P). دادهها بر حسب میانگین± انحراف معیار بیان شدهاند.
نتایج آزمون تحلیل واریانس دوراهه بر اساس تغییرات ایجاد شده از پیش آزمون تا پس آزمون در جدول 3 حاکی از آن است که اثر توام 12 هفته HIFT و GKB باعث کاهش معنیدار سطوح سرمی 8IL- (009/0P=) و 1βIL- (002/0P=) شد. همچنین نتایج جدول 3 نشان میدهد که 12 هفته مداخله HIFT به تنهایی نیز باعث کاهش معنیدار سطوح سرمی 8IL- (0001/0P=) و 1βIL- (0001/0P=) شد. در ارتباط با اثر اصلی GKB مشاهده شد که مصرف آن در مقایسه با عدم مصرف موجب کاهش معنیدار سطوح سرمی 8IL- (0001/0P=) و 1βIL- (0001/0P=) شد. به علاوه، بر اساس نتایج درون گروهی، مشاهده شد که بیشترین درصد تغییرات (کاهش) معنیدار در سطوح سرمی 8IL- (76/34 درصد) و 1βIL- (28/34 درصد) از پیش آزمون تا پس آزمون مربوط به گروه HIFT+GKB است (شکل 1). نتایج بین گروهی بر اساس تفاضل میانگینها نشان داد که بین سطوح سرمی 8IL- (0001/0P=) و 1βIL- (0001/0P=) چهار گروه تفاوت معنیدار وجود داشت، به طوری که نتایج آزمون توکی نشان داد تفاوت معنیدار در شاخص 8IL- بین گروه HIFT با GKB (0001/0P=)، HIFT با HIFT+GKB (0001/0P=)، HIFT با C-P (0001/0P=)، HIFT+GKB با GKB (0001/0P=)، HIFT+GKB با C-P (0001/0P=) و GKB با C-P (0001/0P=) بود. در شاخص 1βIL- بین گروه HIFT با GKB (0001/0P=)، HIFT با HIFT+GKB (0001/0P=)، HIFT با C-P (0001/0P=)، HIFT+GKB با GKB (0001/0P=)، HIFT+GKB با C-P (0001/0P=) و GKB با C-P (0001/0P=) بود (شکل 1).
* |