دوره 16، شماره 4 - ( فصلنامه علمی تخصصی طب کار یزد 1403 )
جلد 16 شماره 4 صفحات 67-59 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 14725
Ethics code: IR.SSU.SPH.REC.1403.025
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kargar-Shouroki F, Sodaei S, Halvani G H. Evaluation of accidents and work-related injuries among farmers of Shahreza in Isfahan province in 2022. tkj 2024; 16 (4) :59-67
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1334-fa.html
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1334-fa.html
کارگر شورکی فاطمه، سودایی صدف، حلوانی غلامحسین. بررسی حوادث و جراحات ناشی از کار در بین کشاورزان شهرضای استان اصفهان در سال ۱۴۰۱. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1403; 16 (4) :59-67
دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد ، kargar142@gmail.com
متن کامل [PDF 787 kb]
(53 دریافت)
| چکیده (HTML) (87 مشاهده)
جدول 4: فراوانی انواع حوادث برحسب متغیرهای دموگرافیک( تعداد(درصد))
*p-value=39/0 **p-value=44/0 *** p-value=05/0 @ p-value=05/0 #p-value=63/0
جدول 5: فراوانی انواع جراحات به تفکیک نوع حادثه
*p-value=005/0 ** p-value=005/0 *** p-value=67/0 @ p-value=01/0
نمودار 1: توزیع فراوانی ماهیانه حوادث و نمودار میانگین مؤثر سه‌ماهه
بحث
References
1. Moradhaseli S, Farhadian H, Abbasi E, Ghofranipour F. Factors affecting the incidence of occupational accidents among farmers. Health Education and Health Promotion. 2017;5(1):39-56.
2. Robert K, Elisabeth Q, Josef B. Analysis of occupational accidents with agricultural machinery in the period 2008–2010 in Austria. Safety Science. 2015;72:319-28.
3. DeWit Y, Pickett W, Lawson J, Dosman J, Team ftSFIC. Farm activities and agricultural injuries in youth and young adult workers. Journal of agromedicine. 2015; 20(3):318-26.
4. Brison R, Pickett W. Canadian Agricultural Injury Surveillance Program Agricultural Injuries for 1999-2000. Queen's University Kingston. 2003.
5. Purschwitz MA. Personal protective equipment and safety engineering of machinery. Agricultural Medicine: A Practical Guide. 2006:53-69.
6. Locker AR, Dorland JL, Hartling L, Pickett W. Economic burden of agricultural machinery injuries in Ontario, 1985 to 1996. The Journal of Rural Health. 2003;19(3):285-91.
7. Narasimhan GR, Peng Y, Crowe TG, Hagel L, Dosman J, Pickett W. Operational safety practices as determinants of machinery-related injury on Saskatchewan farms. Accident Analysis & Prevention. 2010;42(4):1226-31.
8. Baker W, Day L, Stephan K, Voaklander D, Ozanne-Smith J, Dosman J, et al. Making farm machinery safer: Lessons learned from injured farmers. Barton, ACT, Australia: Rural Industries Research and Development Corporation. 2008.
9. Halvani GH, Zare M, Systems safety engineering and risk management. 5nd ed. IR: Sobhan, 346-50 [persian].
10. Xiang H, Wang Z, Stallones L, Keefe TJ, Huang X, Fu X. Agricultural work-related injuries among farmers in Hubei, People's Republic of China. American Journal of Public Health. 2000;90(8):1269.
11. Little D, Vermillion J, Dikis E, Little R, Custer M, Cooney D. Life on the farm—children at risk. Journal of pediatric surgery. 2003;38(5):804-7.
12. Day L, Voaklander D, Sim M, Wolfe R, Langley J, Dosman J, et al. Risk factors for work related injury among male farmers. Occupational and Environmental Medicine. 2009;66(5):312-8.
13. Baksh KS, Ganpat WG, Narine LK. Occupational health and safety issues among vegetable farmers in trinidad and the implications for extension. Journal of agricultural safety and health. 2015;21(3):159-71.
14. Berney MJ, Horstmann E, Cassidy N. Traumatic spinal injuries on farms: Patients treated in the national spinal unit of Ireland 2005–2015. Journal of orthopaedics. 2017;14(1):211-5.
15. McCurdy SA, Carroll DJ. Agricultural injury. American journal of industrial medicine. 2000;38(4):463-80.
16. Das B. Agricultural work related injuries among the farmers of West Bengal, India. International journal of injury control and safety promotion. 2014;21(3):205-15.
17. Lyman S, McGwin Jr G, Enochs R, Roseman JM. History of agricultural injury among farmers in Alabama and Mississippi: Prevalence, characteristics, and associated factors. American Journal of Industrial Medicine. 1999;35(5):499-510.
18. Ciez J. accident risk in polish farmer work environment Journal of agricultural Machinary Science. 2008 4(1):93-8.
19. Mucci N, Traversini V, Lulli LG, Baldassarre A, Galea RP, Arcangeli G. Upper limb’s injuries in agriculture: a systematic review. International journal of environmental research and public health. 2020;17(12):4501.
20. Carlson KF, Gerberich SG, Church TR, Ryan AD, Alexander BH, Mongin SJ, et al. Tractor‐related injuries: A population‐based study of a five‐state region in the Midwest. American journal of industrial medicine. 2005;47(3):254-64.
21. Davies H, Koehlmoos TP, Courtice MN, Ahmad SA. Occupational injury in rural Bangladesh: Data gathering using household survey. International journal of occupational and environmental health. 2011;17(3):214-22.
22. Lee SJ, Kim I, Ryou H, Lee KS, Kwon YJ. Work‐related injuries and fatalities among farmers in South Korea. American journal of industrial medicine. 2012;55(1):76-83.
23. Jadhav R, Achutan C, Haynatzki G, Rajaram S, Rautiainen R. Review and meta-analysis of emerging risk factors for agricultural injury. Journal of agromedicine. 2016;21(3):284-97.
24. Yaffe MA, Kaplan FT. Agricultural injuries to the hand and upper extremity. JAAOS-Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons. 2014;22(10):605-13.
25. Bhattarai D, Singh SB, Baral D, Sah RB, Budhathoki SS, Pokharel PK. Work-related injuries among farmers: a cross-sectional study from rural Nepal. Journal of occupational medicine and toxicology. 2016;11:1-7.
26. Angoules AG, Lindner T, Vrentzos G, Papakostidis C, Giannoudis PV. Prevalence and current concepts of management of farmyard injuries. Injury. 2007;38(5):S26-S33.
27. Reiner AM, Gerberich SG, Ryan AD, Mandel J. Large machinery-related agricultural injuries across a five-state region in the Midwest. Journal of occupational and environmental medicine. 2016;58(2):154-61.
28. Dembe AE, Erickson JB, Delbos RG, Banks SM. The impact of overtime and long work hours on occupational injuries and illnesses: new evidence from the United States. Occupational and environmental medicine. 2005;62(9):588-97.
29. Moyce S, Joseph J, Tancredi D, Mitchell D, Schenker M. Cumulative incidence of acute kidney injury in California's agricultural workers. Journal of occupational and environmental medicine. 2016;58(4):391-7.
1 مرکز تحقیقات بیماری های ناشی از صنعت، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
* (نویسنده مسئول)؛ تلفن تماس: ۳۱۴۹۲۲۰۵-۰۳۵، پست الکترونیک: kargar142@gmail.com
تاریخ دریافت:.27/07/1403 تاریخ پذیرش: 06/09/1403
متن کامل: (40 مشاهده)
چکیده
مقدمه: صنعت کشاورزی با جراحت‌های جدی ناشی از کار در ارتباط است. اهداف این مطالعه تعیین نوع، علت، تعداد حوادث و همچنین عضو آسیب‌دیده و ارزیابی ارتباط بین نوع حادثه با مشخصات دموگرافیک و عضو آسیب‌دیده در بین کارگران کشاورزی بود.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، جراحات ثبت‌شده در پرونده 98 کشاورز حادثه‌دیده در شهرستان شهرضای استان اصفهان در سال 1401 مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج: نتایج مطالعه نشان داد بیشترین حادثه از نوع سقوط (20/59 درصد)، بیشترین جراحت آسیب دست و بازو (70 درصد) و دلیل اصلی حوادث ماشین‌آلات کشاورزی (90/45 درصد) و بخصوص تراکتور(80/57 درصد) بوده است. سطح سواد و سن به‌طور معنی‌داری با نوع حادثه در بین کشاورزان مرتبط بودند به‌طوری‌که بیشترین حادثه سقوط در افراد زیر دیپلم (50/61 درصد) و گروه سنی 65-51 سال (60/52 درصد) مشاهده شد. بین نوع حادثه و نوع جراحت نیز ارتباط معنی‌داری آماری وجود داشت، به‌طوری‌که حادثه سقوط منجر به70/65 درصد جراحت دست و بازو، 50 درصد جراحت گردن و 60/65 درصد جراحت پا شد. همچنین بیشترین فراوانی حوادث و میانگین مؤثر سه‌ماهه به ترتیب در تیرماه و مردادماه مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: افزایش موارد واژگونی و افتادن از ماشین‌آلات بخصوص تراکتور نشان می‌دهد که باید ویژگی‌های طراحی و استفاده از کمربندهای ایمنی موردبررسی قرار گیرند و با توجه به اینکه بیشترین جراحات دست و بازو و در افراد میان‌سال زیر دیپلم مشاهده شد، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کاهش جراحات کشاورزی در این افراد ضروری به نظر می‌رسد.
واژه‌های کلیدی: سقوط، تراکتور، جراحت کشاورزی ناشی از کار، کشاورزان، حادثه
مقدمه
مقدمه: صنعت کشاورزی با جراحت‌های جدی ناشی از کار در ارتباط است. اهداف این مطالعه تعیین نوع، علت، تعداد حوادث و همچنین عضو آسیب‌دیده و ارزیابی ارتباط بین نوع حادثه با مشخصات دموگرافیک و عضو آسیب‌دیده در بین کارگران کشاورزی بود.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، جراحات ثبت‌شده در پرونده 98 کشاورز حادثه‌دیده در شهرستان شهرضای استان اصفهان در سال 1401 مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج: نتایج مطالعه نشان داد بیشترین حادثه از نوع سقوط (20/59 درصد)، بیشترین جراحت آسیب دست و بازو (70 درصد) و دلیل اصلی حوادث ماشین‌آلات کشاورزی (90/45 درصد) و بخصوص تراکتور(80/57 درصد) بوده است. سطح سواد و سن به‌طور معنی‌داری با نوع حادثه در بین کشاورزان مرتبط بودند به‌طوری‌که بیشترین حادثه سقوط در افراد زیر دیپلم (50/61 درصد) و گروه سنی 65-51 سال (60/52 درصد) مشاهده شد. بین نوع حادثه و نوع جراحت نیز ارتباط معنی‌داری آماری وجود داشت، به‌طوری‌که حادثه سقوط منجر به70/65 درصد جراحت دست و بازو، 50 درصد جراحت گردن و 60/65 درصد جراحت پا شد. همچنین بیشترین فراوانی حوادث و میانگین مؤثر سه‌ماهه به ترتیب در تیرماه و مردادماه مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: افزایش موارد واژگونی و افتادن از ماشین‌آلات بخصوص تراکتور نشان می‌دهد که باید ویژگی‌های طراحی و استفاده از کمربندهای ایمنی موردبررسی قرار گیرند و با توجه به اینکه بیشترین جراحات دست و بازو و در افراد میان‌سال زیر دیپلم مشاهده شد، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کاهش جراحات کشاورزی در این افراد ضروری به نظر می‌رسد.
واژه‌های کلیدی: سقوط، تراکتور، جراحت کشاورزی ناشی از کار، کشاورزان، حادثه
مقدمه
مطالعات نشان داده است یکی از مهم‌ترین زمینه‌های ایجاد حوادث، محیط‌های شغلی می‌باشد. سالیانه، 313 میلیون جراحات شغلی غیرمرگبار در سرتاسر جهان رخ می‌دهد که منجر به حداقل چهار روز غیبت از کار می‌شود و سالیانه، بیش از 000/350 نفر جان خود را به دلیل صدمات شغلی از دست می‌دهند. مطابق با آمار سازمان بین‌المللی کار (ILO)، در هرسال حداقل 000/170 کشاورز جان خود را از دست می‌دهند (1).
در بخش کشاورزی و جنگلداری، سناریوهای که منجر به جراحت افراد می‌شود بسیار متنوع می‌باشد. علیرغم فناوری‌های جدید، اقدامات پیشگیرانه، ارتقای آموزش و بالا رفتن سطح سواد کشاورزان، تعداد حوادث در این بخش همچنان بالا می‌باشد (2).
از عوامل خطر جراحت در کشاورزان می‌توان به ساعات کار طولانی در مزارع، استفاده از ماشین‌آلات سنگین، انواع مختلف ماشین‌آلات، تفاوت‌های موجود در طراحی، نگهداری ناکافی و جابجایی یا بهره‌برداری نامناسب، استفاده از مواد شیمیایی و سموم، کار با تراکتورها (3)، نقص در برچسب زدن ماشین‌آلات و فقدان اطلاعات و هشدارها و دستورالعمل‌های حادثه اشاره نمود (2).
مطالعات نشان داده‌اند ماشین‌آلات کشاورزی مسئول حدود نیمی از جراحات کشاورزی هستند (4,5). در کانادا، سالانه به‌طور متوسط، 177 مورد بستری در بیمارستان به ازای هر 000/100 نفر به دلیل صدمات ناشی از ماشین‌آلات کشاورزی گزارش می‌شود (4) که بار اقتصادی سالانه این آسیب‌ها از نظر روزهای ازدست‌رفته، ناتوانی، هزینه‌های درمان و توان‌بخشی قابل‌توجه می‌باشد (6).
در سال 2006، نتایج یک مطالعه یک‌ساله در 2390 مزرعه ساسکاچوان، درمجموع 159 آسیب ناشی از ماشین‌آلات را نشان داد. به‌طورکلی، تراکتورها، کمباین‌ها و دریل‌ها بزرگ‌ترین نوع ماشین‌آلات مسئول حوادث بودند. بیشتر حوادث در گروه‌های سنی 44-20 سال و 64-45 سال و در مزارع غلات رخ داد. عدم استفاده از وسایل ایمنی، آسیب در کشاورزان را 94/1 برابر افزایش داده بود (7).
در مطالعه انجام‌گرفته در اتریش بین سال‌های 2010- 2008، حدود 1927 حادثه موردبررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد بیشترین حوادث در بخش کشاورزی و جنگلداری از طریق ماشین‌های دستی قدیمی با عمر بالای 10 سال با نشانه‌های ساییدگی و پارگی بر روی قطعات حفاظتی ماشین، پله‌ها و نردبان‌ها بوده است. نتایج یک مطالعه نشان داد در کشاورزان، شانس ابتلا به آسیب جدی در حین کار با ماشین‌آلات کشاورزی، 65 درصد بیشتر از افراد عادی است (2).
Baker و همکارانش نشان دادند احتمال آسیب به ازای هر سالی که از عمر ماشین می‌گذرد 4 درصد افزایش می‌یابد (8).
با توجه به اینکه در شهرضای استان اصفهان، جمعیت بالایی کشاورز هستند و باوجود تعداد زیاد حوادث و جراحات تاکنون مطالعه‌ای بر روی این جمعیت صورت نگرفته است بنابراین مطالعه حاضر با اهداف تعیین نوع، علت، تعداد حوادث و همچنین عضو آسیب‌دیده و ارزیابی ارتباط بین نوع حادثه با مشخصات دموگرافیک و عضو آسیب‌دیده در بین کارگران کشاورزی انجام گرفت.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی-مقطعی و بر روی کشاورزان شهرستان شهرضا، یکی از شهرستان‌های توابع استان اصفهان در سال 1401 انجام شد. به‌طورکلی شهرستان شهرضا دارای 9 مرکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی و 31 خانه بهداشت/ پایگاه سلامت شهری و روستایی جهت ارائه خدمات بهداشتی و سلامتی به ساکنین مناطق است که بررسی حوادث شغلی در بین کشاورزان با مراجعه به سوابق و مستندات مربوط به کشاورزان حادثه‌دیده مراجعه‌کننده به این مراکز انجام شد. با توجه به ثبت کاغذی جراحات و ناقص بودن برخی پرونده‌ها، مجدد با 98 کشاورز تماس گرفته شد و از آن‌ها خواسته شد به سؤالات مطرح‌شده در خصوص اطلاعات دموگرافیک ازجمله سن، جنسیت، سطح تحصیلات، وضعیت تاهل، سابقه کار، مصرف سیگار و اطلاعات مربوط به حادثه ازجمله نوع و علت حادثه، ماه رخداد حادثه، نوع ماشین‌آلات و عضو آسیب‌دیده پاسخ دهند. قبل از پاسخگویی به سؤالات، هدف از مطالعه به همه شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و رضایت آگاهانه از شرکت‌کنندگان اخذ شد. در این پژوهش جهت محاسبه میانگین مؤثر سه‌ماهه، جهت دو ماه اول سال تعداد حوادث به‌صورت ماه‌به‌ماه محاسبه شد و جهت ماه سوم (خرداد)، تعداد حوادث ماه فروردین، اردیبهشت و خرداد باهم جمع شده و بر سه تقسیم شدند. برای ماههاای بعدی نیز به همین ترتیب تعداد حوادث هرماه به‌اضافه اعداد به‌دست‌آمده از دو ماه قبلی و تقسیم‌بر سه شدند و نتیجه آن رسم شد (9).
تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، توسط نرم‌افزار SPSS نسخه22(USA, Il Chicago) صورت گرفت. از آمار توصیفی مانند تعداد، درصد جهت ارائه اطلاعات دموگرافیک، نوع و علت حوادث استفاده شد. همچنین جهت تعیین توزیع حوادث در بین گروه‌ها از آزمون Chi-square استفاده شد.
نتایج
اطلاعات دموگرافیک شرکت‌کنندگان موردمطالعه در جدول 1 آورده شده است. همان‌گونه که نتایج جدول نشان می‌دهد اکثریت کشاورزان در گروه سنی 65-51 سال (80/38 درصد) ، مرد (80/91 درصد)، با تحصیلات کمتر از دیپلم (60/79 درصد)، متأهل (80/88 درصد) و باسابقه کاری 15-10 سال (60/31 درصد) بودند و هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان سیگاری نبودند.
جدول 2، نوع و فراوانی حوادث را در بین کشاورزان نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود بیشترین حادثه از نوع سقوط (20/59 درصد) و بعدازآن بریدگی (40/22 درصد) بوده است.
جدول شماره 3 علل حوادث رخ‌داده در بین کشاورزان را نشان می‌دهد همان‌طور که مشاهده می‌شود دلیل اصلی حوادث در بین کشاورزان ماشین‌آلات کشاورزی بوده است (90/45 درصد) و تنها علت 10/5 درصد حوادث، سموم و مواد شیمیایی بوده است. از بین ماشین‌آلات مورداستفاده، تراکتور عامل 80/57 درصد از حوادث بوده است.
جدول 1: اطلاعات دموگرافیک کشاورزان حادثه‌دیده
جدول 2: نوع و فراوانی حوادث در بین کشاورزان
در بخش کشاورزی و جنگلداری، سناریوهای که منجر به جراحت افراد می‌شود بسیار متنوع می‌باشد. علیرغم فناوری‌های جدید، اقدامات پیشگیرانه، ارتقای آموزش و بالا رفتن سطح سواد کشاورزان، تعداد حوادث در این بخش همچنان بالا می‌باشد (2).
از عوامل خطر جراحت در کشاورزان می‌توان به ساعات کار طولانی در مزارع، استفاده از ماشین‌آلات سنگین، انواع مختلف ماشین‌آلات، تفاوت‌های موجود در طراحی، نگهداری ناکافی و جابجایی یا بهره‌برداری نامناسب، استفاده از مواد شیمیایی و سموم، کار با تراکتورها (3)، نقص در برچسب زدن ماشین‌آلات و فقدان اطلاعات و هشدارها و دستورالعمل‌های حادثه اشاره نمود (2).
مطالعات نشان داده‌اند ماشین‌آلات کشاورزی مسئول حدود نیمی از جراحات کشاورزی هستند (4,5). در کانادا، سالانه به‌طور متوسط، 177 مورد بستری در بیمارستان به ازای هر 000/100 نفر به دلیل صدمات ناشی از ماشین‌آلات کشاورزی گزارش می‌شود (4) که بار اقتصادی سالانه این آسیب‌ها از نظر روزهای ازدست‌رفته، ناتوانی، هزینه‌های درمان و توان‌بخشی قابل‌توجه می‌باشد (6).
در سال 2006، نتایج یک مطالعه یک‌ساله در 2390 مزرعه ساسکاچوان، درمجموع 159 آسیب ناشی از ماشین‌آلات را نشان داد. به‌طورکلی، تراکتورها، کمباین‌ها و دریل‌ها بزرگ‌ترین نوع ماشین‌آلات مسئول حوادث بودند. بیشتر حوادث در گروه‌های سنی 44-20 سال و 64-45 سال و در مزارع غلات رخ داد. عدم استفاده از وسایل ایمنی، آسیب در کشاورزان را 94/1 برابر افزایش داده بود (7).
در مطالعه انجام‌گرفته در اتریش بین سال‌های 2010- 2008، حدود 1927 حادثه موردبررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد بیشترین حوادث در بخش کشاورزی و جنگلداری از طریق ماشین‌های دستی قدیمی با عمر بالای 10 سال با نشانه‌های ساییدگی و پارگی بر روی قطعات حفاظتی ماشین، پله‌ها و نردبان‌ها بوده است. نتایج یک مطالعه نشان داد در کشاورزان، شانس ابتلا به آسیب جدی در حین کار با ماشین‌آلات کشاورزی، 65 درصد بیشتر از افراد عادی است (2).
Baker و همکارانش نشان دادند احتمال آسیب به ازای هر سالی که از عمر ماشین می‌گذرد 4 درصد افزایش می‌یابد (8).
با توجه به اینکه در شهرضای استان اصفهان، جمعیت بالایی کشاورز هستند و باوجود تعداد زیاد حوادث و جراحات تاکنون مطالعه‌ای بر روی این جمعیت صورت نگرفته است بنابراین مطالعه حاضر با اهداف تعیین نوع، علت، تعداد حوادث و همچنین عضو آسیب‌دیده و ارزیابی ارتباط بین نوع حادثه با مشخصات دموگرافیک و عضو آسیب‌دیده در بین کارگران کشاورزی انجام گرفت.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی-مقطعی و بر روی کشاورزان شهرستان شهرضا، یکی از شهرستان‌های توابع استان اصفهان در سال 1401 انجام شد. به‌طورکلی شهرستان شهرضا دارای 9 مرکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی و 31 خانه بهداشت/ پایگاه سلامت شهری و روستایی جهت ارائه خدمات بهداشتی و سلامتی به ساکنین مناطق است که بررسی حوادث شغلی در بین کشاورزان با مراجعه به سوابق و مستندات مربوط به کشاورزان حادثه‌دیده مراجعه‌کننده به این مراکز انجام شد. با توجه به ثبت کاغذی جراحات و ناقص بودن برخی پرونده‌ها، مجدد با 98 کشاورز تماس گرفته شد و از آن‌ها خواسته شد به سؤالات مطرح‌شده در خصوص اطلاعات دموگرافیک ازجمله سن، جنسیت، سطح تحصیلات، وضعیت تاهل، سابقه کار، مصرف سیگار و اطلاعات مربوط به حادثه ازجمله نوع و علت حادثه، ماه رخداد حادثه، نوع ماشین‌آلات و عضو آسیب‌دیده پاسخ دهند. قبل از پاسخگویی به سؤالات، هدف از مطالعه به همه شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و رضایت آگاهانه از شرکت‌کنندگان اخذ شد. در این پژوهش جهت محاسبه میانگین مؤثر سه‌ماهه، جهت دو ماه اول سال تعداد حوادث به‌صورت ماه‌به‌ماه محاسبه شد و جهت ماه سوم (خرداد)، تعداد حوادث ماه فروردین، اردیبهشت و خرداد باهم جمع شده و بر سه تقسیم شدند. برای ماههاای بعدی نیز به همین ترتیب تعداد حوادث هرماه به‌اضافه اعداد به‌دست‌آمده از دو ماه قبلی و تقسیم‌بر سه شدند و نتیجه آن رسم شد (9).
تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده، توسط نرم‌افزار SPSS نسخه22(USA, Il Chicago) صورت گرفت. از آمار توصیفی مانند تعداد، درصد جهت ارائه اطلاعات دموگرافیک، نوع و علت حوادث استفاده شد. همچنین جهت تعیین توزیع حوادث در بین گروه‌ها از آزمون Chi-square استفاده شد.
نتایج
اطلاعات دموگرافیک شرکت‌کنندگان موردمطالعه در جدول 1 آورده شده است. همان‌گونه که نتایج جدول نشان می‌دهد اکثریت کشاورزان در گروه سنی 65-51 سال (80/38 درصد) ، مرد (80/91 درصد)، با تحصیلات کمتر از دیپلم (60/79 درصد)، متأهل (80/88 درصد) و باسابقه کاری 15-10 سال (60/31 درصد) بودند و هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان سیگاری نبودند.
جدول 2، نوع و فراوانی حوادث را در بین کشاورزان نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود بیشترین حادثه از نوع سقوط (20/59 درصد) و بعدازآن بریدگی (40/22 درصد) بوده است.
جدول شماره 3 علل حوادث رخ‌داده در بین کشاورزان را نشان می‌دهد همان‌طور که مشاهده می‌شود دلیل اصلی حوادث در بین کشاورزان ماشین‌آلات کشاورزی بوده است (90/45 درصد) و تنها علت 10/5 درصد حوادث، سموم و مواد شیمیایی بوده است. از بین ماشین‌آلات مورداستفاده، تراکتور عامل 80/57 درصد از حوادث بوده است.
جدول 1: اطلاعات دموگرافیک کشاورزان حادثه‌دیده
| متغیرها | تعداد | درصد | |
| سن (سال) | 35-20 | 14 | 30/14 |
| 50-36 | 26 | 50/26 | |
| 65-51 | 38 | 80/38 | |
| 80-66 | 20 | 40/20 | |
| جنس | مرد | 90 | 80/91 |
| زن | 8 | 20/8 | |
| تحصیلات | کمتر از دیپلم | 78 | 60/79 |
| دیپلم | 10 | 20/10 | |
| کاردانی | 8 | 20/8 | |
| کارشناسی | 2 | 2 | |
| وضعیت تا هل | متأهل | 87 | 80/88 |
| مجرد | 11 | 20/11 | |
| سابقه کار (سال) | ≤5 | 26 | 50/26 |
| 10-5 | 25 | 50/25 | |
| 15-10 | 31 | 60/31 | |
| ≥15 | 16 | 30/16 | |
جدول 2: نوع و فراوانی حوادث در بین کشاورزان
| نوع حادثه | تعداد | درصد |
| سقوط | 58 | 20/59 |
| بریدگی | 22 | 40/22 |
| فرورفتن اجسام تیز | 1 | 1 |
| مسمومیت | 2 | 2 |
| گزیدگی | 6 | 10/6 |
| سوختن | 6 | 10/6 |
| برق‌گرفتگی | 3 | 10/3 |
| مجموع | 98 | 100 |
جدول 3: علل حوادث رخ‌داده در بین کشاورزان
| ردیف | علل حادثه | تعداد | درصد | عوامل حادثه‌ساز | تعداد | درصد |
| 1 | ماشین‌آلات کشاورزی | 45 | 90/45 | تراکتور | 26 | 80/57 |
| کمباین | 2 | 40/4 | ||||
| کامیون | 2 | 40/4 | ||||
| اره‌برقی | 7 | 60/15 | ||||
| شخم‌زن (گاوآهن) | 1 | 20/2 | ||||
| خرمن‌کوب | 3 | 70/6 | ||||
| دروگر | 1 | 20/2 | ||||
| تیلر | 1 | 20/2 | ||||
| چاله زن | 2 | 40/4 | ||||
| 2 | فعالیت‌های روزمره | 27 | 60/27 | حمل بار | 9 | 30/33 |
| نشستن با اعلان نامناسب | 7 | 90/25 | ||||
| ایستادن طولانی‌مدت | 3 | 10/11 | ||||
| کار در ارتفاع (بالا رفتن از درخت) | 4 | 80/14 | ||||
| سقوط درون چاه، چاله، استخر و کانال | 3 | 10/11 | ||||
| آبیاری | 1 | 70/3 | ||||
| 3 | حیوانات اهلی –وحشی و گزیدگی | 11 | 20/11 | حیوانات اهلی | 4 | 40/36 |
| حیوانات وحشی | 1 | 10/9 | ||||
| گزیدگی مار و عقرب | 6 | 50/54 | ||||
| 4 | شرایط محیطی | 10 | 20/10 | دمای زیاد | 7 | 70 |
| رطوبت بالا | 3 | 30 | ||||
| 5 | سموم و مواد شیمیایی | 5 | 10/5 | آفت‌کش‌ها و سموم | 3 | 60 |
| مواد شیمیایی | 2 | 40 |
جدول 4 فراوانی انواع حادثه را به تفکیک جنسیت، وضعیت تاهل، سن و سابقه کار نشان می‌دهد، همان‌گونه که نتایج جدول نشان می‌دهد سطح سواد و سن به‌طور معناداری با نوع حادثه در بین کشاورزان مرتبط بودند به‌طوری‌که بیشترین حادثه سقوط در افراد زیر دیپلم (50/61 درصد) و گروه سنی 65-51 سال (60/52 درصد) مشاهده شد. در فراوانی انواع حوادث بین زنان و مردان، افراد متأهل و مجرد و کشاورزان باسابقه‌های کار مختلف اختلاف معنی‌دار آماری مشاهده نشد.
جدول 4: فراوانی انواع حوادث برحسب متغیرهای دموگرافیک( تعداد(درصد))
| برق‌گرفتگی | سوختگی | گزیدگی | مسمومیت | فرورفتن اجسام تیز | بریدگی | سقوط | متغیر | |
| (30/3) 3 | (70/6) 6 | (60/5) 5 | (10/1) 1 | (10/1) 1 | (20/22) 20 | (60) 54 | مرد | جنسیت* |
| (00/0) 0 | (00/0) 0 | (50/12) 1 | (50/12) 1 | (00/0) 0 | (25) 2 | (50) 4 | زن | |
| (40/3) 3 | (70/5) 5 | (90/6) 6 | (10/1) 1 | (10/1) 1 | (10/24) 21 | (50/57) 50 | متأهل | وضعیت تاهل** |
| (00/0) 0 | (10/9) 1 | (00/0) | (10/9) 1 | (00/0) 0 | (10/9) 1 | (70/72) 8 | مجرد | |
| (80/3) 3 | (10/5) 4 | (70/7) 6 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (80/21) 17 | (50/61) 48 | زیر دیپلم | تحصیلات*** |
| (00/0) 0 | (00/20) 2 | (00/0) 0 | (00/10) 1 | (00/0) 0 | (00/20) 2 | (00/50) 5 | دیپلم | |
| (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (50/12) 1 | (50/12) 1 | (50/37) 3 | (50/37) 3 | کاردانی | |
| (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/100) 2 | کارشناسی | |
| (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (10/7) 1 | (10/7) 1 | (30/14) 2 | (40/71) 10 | 35-20 | سن (سال) |
| (80/3) 1 | (40/15) 4 | (80/3) 1 | (80/3) 1 | (00/0) 0 | (80/30) 8 | (30/42) 11 | 50-36 | |
| (30/5) 2 | (60/2) 1 | (50/10) 4 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (90/28) 11 | (60/52) 20 | 65-51 | |
| (00/0) 0 | (00/5) 1 | (00/5) 1 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/5) 1 | (00/85) 17 | 80-66 | |
| (80/3) 1 | (70/7) 2 | (80/3) 1 | (70/7) 2 | (80/3) 1 | (90/26) 7 | (20/46) 12 | ≤5 | سابقه کار (سال) # |
| (00/4) 1 | (00/8) 2 | (00/12) 3 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/20) 5 | (00/56) 14 | 10-5 | |
| (20/3) 1 | (20/3) 1 | (50/6) 2 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (80/25) 8 | (30/61) 19 | 15-10 | |
| (00/0) 0 | (30/6) 1 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (00/0) 0 | (50/12) 2 | (30/81) 13 | ≥15 | |
در جدول5 فراوانی انواع جراحات به تفکیک نوع حادثه آمده است، همان‌گونه که نتایج نشان می‌دهد بین نوع حادثه و نوع جراحت نیز ارتباط معناداری آماری وجود داشت، به‌طوری‌که حادثه سقوط منجر به70/65 درصد جراحت دست و بازو، 50 درصد جراحت گردن و 60/65 درصد جراحت پا شد.
نمودار 1، فراوانی حوادث به تفکیک ماههای سال و میانگین مؤثر سه‌ماهه در بین کشاورزان را نشان می‌دهد. همان‌طور که از نمودار مشخص است بیشترین فراوانی حوادث و میانگین مؤثر سه‌ماهه به ترتیب در تیرماه و مردادماه بوده است.
نمودار 1، فراوانی حوادث به تفکیک ماههای سال و میانگین مؤثر سه‌ماهه در بین کشاورزان را نشان می‌دهد. همان‌طور که از نمودار مشخص است بیشترین فراوانی حوادث و میانگین مؤثر سه‌ماهه به ترتیب در تیرماه و مردادماه بوده است.
جدول 5: فراوانی انواع جراحات به تفکیک نوع حادثه
| مجموع | برق‌گرفتگی | سوختگی | گزیدگی | مسمومیت | فرورفتن اجسام تیز | بریدگی | سقوط | نوع جراحات |
| (100) 70 | (90/2) 2 | (10/7) 5 | (40/1) 1 | (0) 0 | (0) 0 | (90/22) 16 | (70/65) 46 | آسیب دست و بازو* |
| (100) 12 | (0) 0 | (70/16) 2 | (0) 0 | (70/16) 2 | (0) 0 | (70/16) 2 | (50) 6 | سر و گردن** |
| (100) 8 | (50/12) 1 | (50/12) 1 | (0) 0 | (0) 0 | (0) 0 | (25) 2 | (50) 4 | کمر*** |
| (100) 32 | (0) 0 | (0) 0 | (60/15) 5 | (0) 0 | (10/3) 1 | (60/15) 5 | (60/65) 21 | پا |
نمودار 1: توزیع فراوانی ماهیانه حوادث و نمودار میانگین مؤثر سه‌ماهه
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد 20/59 درصد حوادث از نوع سقوط بوده است. در مقایسه با نتایج مطالعه حاضر، نتایج مطالعه Xiang در چین (10)، Little در آمریکا (11)،Day در استرالیا (12) Baksh در ترینیداد (13) و Berneyدر ایرلند (14)، درصد حادثه سقوط در کشاورزان را به ترتیب 1/26 درصد، 34 درصد، 19 درصد، 33 درصد و 16 درصد گزارش نمودند.
درواقع، کار در ارتفاع جهت برداشت میوه از درختان و بسیاری از کارهای دیگر در مزرعه ضروری است و سقوط‌ها تا یک‌چهارم موارد آسیب در مزرعه را شامل می‌شوند (15).
ماشین‌آلات کشاورزی برای تولیدات مزرعه ضروری بوده و یکی از علل مهم آسیب در مزرعه به شمار می‌رود و مسئول ۱۸ تا ۳۵ درصد از موارد آسیب هستند (15). نتایج مطالعه حاضر نشان داد ماشین‌آلات مسئول اصلی حوادث بوده‌اند (90/45 درصد). به‌طور مشابه، در مطالعه Dasدر سال 2014 (16) در بین 323 کشاورز هندی، 1/29 درصد حوادث و در مطالعه Day و همکارانش (12) 26 درصد حوادث به علت ماشین‌آلات بوده است.
در مطالعه McCurdy و همکارانش نیز ماشین‌آلات از شایع‌ترین دلایل آسیب‌ها در کشاورزان بودند و مکانیک‌های متداول آسیب شامل گیرکردن بدن، زیر گرفته شدن یا گیر افتادن بود (15).
Lyman و همکاران نشان دادند که خطر آسیب‌های کشاورزی با افزایش تعداد ماشین‌آلات مورداستفاده در مزرعه به‌صورت وابسته به دوز افزایش می‌یابد به‌طوری‌که برای بیشتر از 15 ماشین، خطر جراحت تا 5/3 برابر افزایش می‌یابد (17).
در مطالعه حاضر، از بین ماشین‌آلات، تراکتور بزرگ‌ترین علت حوادث بوده است (80/57 درصد). در تشابه با نتایج مطالعه حاضر، Ciezو همکارانش نیز بزرگ‌ترین علت حوادث در تمام گروه‌های سنی کشاورزان مرد را ماشین‌آلات بخصوص تراکتور گزارش نمودند (18). در مطالعه Mucci و همکارانش، حادثه با تراکتور 56 درصد گزارش شد (19). در سایر مطالعات نیز تراکتور عامل اصلی حوادث در بین کشاورزان بوده است (3,20).
هرساله حدود ۲۰۰ کشاورز آمریکایی به دلیل واژگونی تراکتور جان خود را از دست می‌دهند. عوامل خطر واژگونی تراکتورها شامل مرکز ثقل بالا، هدایت با چرخ عقب، استفاده از سه‌چرخه و اتصال نامناسب و زمین ناهموار می‌باشد (15).
در مطالعه حاضر، 50/61 درصد حادثه سقوط در افراد زیر دیپلم رخ‌داده است. در تطابق بامطالعه حاضر،Davies و همکارانش نشان دادند که کشاورزان با سطوح آموزش عالی در مقایسه با سایر سطوح تحصیلات، کمتر دچار جراحت می‌شوند (21).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیشترین حادثه سقوط یعنی 60/52 درصد در گروه سنی 65- 51 سال رخ‌داده است. در تشابه با نتایج مطالعه حاضر، در مطالعهCiez نیز بیشترین حوادث در زنان کشاورز با میانگین سنی 64-55 سال رخ‌داده بود (18). همچنینDeWit و Lee و Robert به همراه همکارانشان نشان دادند با افزایش سن، حوادث در کشاورزان افزایش می‌یابد (2,3,22). نتایج یک متاآنالیز نیز نشان داد سن بالا در مقایسه با سن پایین، ریسک فاکتور جراحت در کشاورزان می‌باشد (23).
از دلایل احتمالی افزایش حوادث با افزایش سن در بین کشاورزان می‌توان به عدم اجبار به بازنشستگی، تمایل به کار در مزرعه فراتر از توانایی جسمی فرد، ساعات کار طولانی و کم بودن ساعات استراحت اشاره نمود (1).
10/74 درصد بیماریهای کشاورزان را اختلالات اسکاتی- عضلانی تشکیل می‌دهد (19) و حدود یک‌سوم از حوادث کشاورزی اندام فوقانی بخصوص دست و بازو را درگیر می‌کند (19).
در مطالعه حاضر، 70 کشاورز (9/65 درصد) آسیب دست و 32 نفر (20/8 درصد) آسیب پا را گزارش نمودند. در مطالعه DeWit و همکارانش 1/16 درصد آسیب‌ها در دست و 3/14 درصد در کمر اتفاق افتادند (3). در مطالعه McCurdy and Carrol، آسیب دست‌ها 1/26 درصد (15) و در مطالعه Das (16) 7/64 درصد گزارش شد.
در این مطالعه حادثه سقوط منجر به70/65 درصد جراحت دست و بازو، 50 درصد جراحت گردن و 60/65 درصد جراحت پا شد. به‌طور مشابه، Yaffe and Kaplan دلیل اصلی آسیب دست و بازو را سقوط از ماشین‌آلات بخصوص تراکتور گزارش نمودند (24). نتایج مطالعه Bhattarai و همکاران در نپال نیز بیشترین جراحات کشاورزان را در ناحیه دست و بازو و به دلیل بریدگی گزارش نمودند (25).
Angoules و همکارانش در سال 2007 گزارش نمودند که در نیمی از موارد، قطع حداقل یک انگشت دست در بین کشاورزان رخ می‌دهد و زمان بازگشت به کار به‌طور متوسط حداقل 25 روز است (26).
نتایج مطالعه حاضر بیشترین حوادث را در فصل تابستان نشان داد. فشار زمانی به دلیل افزایش حجم کار فصلی باعث می‌شود کشاورزان ساعات بیشتری در روز و روزهای بیشتری در هفته کار کنند که باعث استرس و خستگی می‌شود که یک عامل خطر شناخته‌شده برای آسیب‌های شغلی می‌باشد (27, 28). نتایج یک مطالعه نشان داد گرچه میانگین ساعت ملی کار در هفته 80/41 ساعت است اما، بسیاری از کشاورزان، دامداران و کارگران مزرعه در زمان برداشت محصول تا 20 ساعت در روز و هفت روز در هفته کار می‌کنند.
ساعت خواب کمتر از 7 تا 50/7 ساعت در شبانه‌روز (23) و دوره‌های کاری طولانی‌مدت در طول ماههای تابستان باعث ایجاد حادثه در کشاورزان می‌شود. بین رخداد حوادث با ساعت کار روزانه، خستگی و فشار کاری ارتباط معنی‌دار آماری وجود دارد (29). همچنین مدت‌زمان انجام کار در مزرعه با شدت آسیب رخ‌داده مرتبط است، به‌طوری‌که نتایج یک مطالعه در کشاورزان نشان داد ساعت کار هفتگی بیشتر از 30 ساعت در مقایسه با کمتر از 10 ساعت، شانس ابتلا به حوادث را 3/10 برابر افزایش می‌دهد (3).
به‌طورکلی، از عوامل انسانی در پیدایش حوادث محل کار می‌توان نبود دانش و انگیزه کافی، نگرش منفی، باورهای غلط، رفتارهای ناایمن، بی‌کفایتی، نبود قوانین و دستورالعمل‌های مناسب جهت تقویت رفتارهای ایمن را نام برد. در کشاورزان، مقاومت در مقابل تغییر و تکیه به شیوه‌های سنتی کشاورزی یکی از دلایل مهم حوادث می‌باشد. همچنین سطوح پایین آموزش، یک عامل خطر در پیدایش حوادث و جراحات در بین کشاورزان است (1).
نتیجه‌گیری
افزایش موارد واژگونی و افتادن از ماشین‌آلات بخصوص تراکتور نشان می‌دهد که باید ویژگی‌های طراحی و استفاده از کمربندهای ایمنی موردبررسی قرار گیرند. با توجه به اینکه بیشترین جراحات دست و بازو در هنگام سقوط و در افراد میان‌سال زیر دیپلم مشاهده‌شده است، جهت پیشگیری از حوادث و به دنبال آن جراحات در کشاورزان، برنامه‌های آموزشی کشاورزان با توجه به سن، توانایی‌های جسمی و ذهنی، سلامت عمومی و نوع کار باید در اولویت قرا گیرد.
محدودیت‌های مطالعه
عدم ثبت الکترونیک حوادث کشاورزان
عدم دسترسی به سال‌های کارکرد ماشین‌آلات بخصوص تراکتور
سپاس‌گزاری
در اینجا لازم میدانم از کلیه کشاورزان که در انجام این مطالعه به ما یاری رساندند تشکر کنیم.
تعارض در منافع
نویسندگان اعلام می‌دارند که هیچ‌گونه تضاد منافعی در مطالعه حاضر وجود ندارد.
حامی مالی
این مقاله حاصل پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته HSE مصوب دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد 14725 می‌باشد.
ملاحظات اخلاقی
ای مقاله با کد اخلاق IR.SSU.SPH.REC.1403.025 به تصویب کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد رسیده است.
مشارکت نویسندگان
فاطمه کارگر شورکی و غلامحسین حلوانی صاحب ایده اصلی و طراح مطالعه بوده و آنالیزهای آماری و نگارش پیش‌نویس مقاله را به عهده داشته‌اند. صدف سودایی در بخش جمع‌آوری داده‌ها مشارکت داشته است. تمام نویسندگان نسخه نهایی مقاله را تائید نموده‌اند.
درواقع، کار در ارتفاع جهت برداشت میوه از درختان و بسیاری از کارهای دیگر در مزرعه ضروری است و سقوط‌ها تا یک‌چهارم موارد آسیب در مزرعه را شامل می‌شوند (15).
ماشین‌آلات کشاورزی برای تولیدات مزرعه ضروری بوده و یکی از علل مهم آسیب در مزرعه به شمار می‌رود و مسئول ۱۸ تا ۳۵ درصد از موارد آسیب هستند (15). نتایج مطالعه حاضر نشان داد ماشین‌آلات مسئول اصلی حوادث بوده‌اند (90/45 درصد). به‌طور مشابه، در مطالعه Dasدر سال 2014 (16) در بین 323 کشاورز هندی، 1/29 درصد حوادث و در مطالعه Day و همکارانش (12) 26 درصد حوادث به علت ماشین‌آلات بوده است.
در مطالعه McCurdy و همکارانش نیز ماشین‌آلات از شایع‌ترین دلایل آسیب‌ها در کشاورزان بودند و مکانیک‌های متداول آسیب شامل گیرکردن بدن، زیر گرفته شدن یا گیر افتادن بود (15).
Lyman و همکاران نشان دادند که خطر آسیب‌های کشاورزی با افزایش تعداد ماشین‌آلات مورداستفاده در مزرعه به‌صورت وابسته به دوز افزایش می‌یابد به‌طوری‌که برای بیشتر از 15 ماشین، خطر جراحت تا 5/3 برابر افزایش می‌یابد (17).
در مطالعه حاضر، از بین ماشین‌آلات، تراکتور بزرگ‌ترین علت حوادث بوده است (80/57 درصد). در تشابه با نتایج مطالعه حاضر، Ciezو همکارانش نیز بزرگ‌ترین علت حوادث در تمام گروه‌های سنی کشاورزان مرد را ماشین‌آلات بخصوص تراکتور گزارش نمودند (18). در مطالعه Mucci و همکارانش، حادثه با تراکتور 56 درصد گزارش شد (19). در سایر مطالعات نیز تراکتور عامل اصلی حوادث در بین کشاورزان بوده است (3,20).
هرساله حدود ۲۰۰ کشاورز آمریکایی به دلیل واژگونی تراکتور جان خود را از دست می‌دهند. عوامل خطر واژگونی تراکتورها شامل مرکز ثقل بالا، هدایت با چرخ عقب، استفاده از سه‌چرخه و اتصال نامناسب و زمین ناهموار می‌باشد (15).
در مطالعه حاضر، 50/61 درصد حادثه سقوط در افراد زیر دیپلم رخ‌داده است. در تطابق بامطالعه حاضر،Davies و همکارانش نشان دادند که کشاورزان با سطوح آموزش عالی در مقایسه با سایر سطوح تحصیلات، کمتر دچار جراحت می‌شوند (21).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیشترین حادثه سقوط یعنی 60/52 درصد در گروه سنی 65- 51 سال رخ‌داده است. در تشابه با نتایج مطالعه حاضر، در مطالعهCiez نیز بیشترین حوادث در زنان کشاورز با میانگین سنی 64-55 سال رخ‌داده بود (18). همچنینDeWit و Lee و Robert به همراه همکارانشان نشان دادند با افزایش سن، حوادث در کشاورزان افزایش می‌یابد (2,3,22). نتایج یک متاآنالیز نیز نشان داد سن بالا در مقایسه با سن پایین، ریسک فاکتور جراحت در کشاورزان می‌باشد (23).
از دلایل احتمالی افزایش حوادث با افزایش سن در بین کشاورزان می‌توان به عدم اجبار به بازنشستگی، تمایل به کار در مزرعه فراتر از توانایی جسمی فرد، ساعات کار طولانی و کم بودن ساعات استراحت اشاره نمود (1).
10/74 درصد بیماریهای کشاورزان را اختلالات اسکاتی- عضلانی تشکیل می‌دهد (19) و حدود یک‌سوم از حوادث کشاورزی اندام فوقانی بخصوص دست و بازو را درگیر می‌کند (19).
در مطالعه حاضر، 70 کشاورز (9/65 درصد) آسیب دست و 32 نفر (20/8 درصد) آسیب پا را گزارش نمودند. در مطالعه DeWit و همکارانش 1/16 درصد آسیب‌ها در دست و 3/14 درصد در کمر اتفاق افتادند (3). در مطالعه McCurdy and Carrol، آسیب دست‌ها 1/26 درصد (15) و در مطالعه Das (16) 7/64 درصد گزارش شد.
در این مطالعه حادثه سقوط منجر به70/65 درصد جراحت دست و بازو، 50 درصد جراحت گردن و 60/65 درصد جراحت پا شد. به‌طور مشابه، Yaffe and Kaplan دلیل اصلی آسیب دست و بازو را سقوط از ماشین‌آلات بخصوص تراکتور گزارش نمودند (24). نتایج مطالعه Bhattarai و همکاران در نپال نیز بیشترین جراحات کشاورزان را در ناحیه دست و بازو و به دلیل بریدگی گزارش نمودند (25).
Angoules و همکارانش در سال 2007 گزارش نمودند که در نیمی از موارد، قطع حداقل یک انگشت دست در بین کشاورزان رخ می‌دهد و زمان بازگشت به کار به‌طور متوسط حداقل 25 روز است (26).
نتایج مطالعه حاضر بیشترین حوادث را در فصل تابستان نشان داد. فشار زمانی به دلیل افزایش حجم کار فصلی باعث می‌شود کشاورزان ساعات بیشتری در روز و روزهای بیشتری در هفته کار کنند که باعث استرس و خستگی می‌شود که یک عامل خطر شناخته‌شده برای آسیب‌های شغلی می‌باشد (27, 28). نتایج یک مطالعه نشان داد گرچه میانگین ساعت ملی کار در هفته 80/41 ساعت است اما، بسیاری از کشاورزان، دامداران و کارگران مزرعه در زمان برداشت محصول تا 20 ساعت در روز و هفت روز در هفته کار می‌کنند.
ساعت خواب کمتر از 7 تا 50/7 ساعت در شبانه‌روز (23) و دوره‌های کاری طولانی‌مدت در طول ماههای تابستان باعث ایجاد حادثه در کشاورزان می‌شود. بین رخداد حوادث با ساعت کار روزانه، خستگی و فشار کاری ارتباط معنی‌دار آماری وجود دارد (29). همچنین مدت‌زمان انجام کار در مزرعه با شدت آسیب رخ‌داده مرتبط است، به‌طوری‌که نتایج یک مطالعه در کشاورزان نشان داد ساعت کار هفتگی بیشتر از 30 ساعت در مقایسه با کمتر از 10 ساعت، شانس ابتلا به حوادث را 3/10 برابر افزایش می‌دهد (3).
به‌طورکلی، از عوامل انسانی در پیدایش حوادث محل کار می‌توان نبود دانش و انگیزه کافی، نگرش منفی، باورهای غلط، رفتارهای ناایمن، بی‌کفایتی، نبود قوانین و دستورالعمل‌های مناسب جهت تقویت رفتارهای ایمن را نام برد. در کشاورزان، مقاومت در مقابل تغییر و تکیه به شیوه‌های سنتی کشاورزی یکی از دلایل مهم حوادث می‌باشد. همچنین سطوح پایین آموزش، یک عامل خطر در پیدایش حوادث و جراحات در بین کشاورزان است (1).
نتیجه‌گیری
افزایش موارد واژگونی و افتادن از ماشین‌آلات بخصوص تراکتور نشان می‌دهد که باید ویژگی‌های طراحی و استفاده از کمربندهای ایمنی موردبررسی قرار گیرند. با توجه به اینکه بیشترین جراحات دست و بازو در هنگام سقوط و در افراد میان‌سال زیر دیپلم مشاهده‌شده است، جهت پیشگیری از حوادث و به دنبال آن جراحات در کشاورزان، برنامه‌های آموزشی کشاورزان با توجه به سن، توانایی‌های جسمی و ذهنی، سلامت عمومی و نوع کار باید در اولویت قرا گیرد.
محدودیت‌های مطالعه
عدم ثبت الکترونیک حوادث کشاورزان
عدم دسترسی به سال‌های کارکرد ماشین‌آلات بخصوص تراکتور
سپاس‌گزاری
در اینجا لازم میدانم از کلیه کشاورزان که در انجام این مطالعه به ما یاری رساندند تشکر کنیم.
تعارض در منافع
نویسندگان اعلام می‌دارند که هیچ‌گونه تضاد منافعی در مطالعه حاضر وجود ندارد.
حامی مالی
این مقاله حاصل پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته HSE مصوب دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد 14725 می‌باشد.
ملاحظات اخلاقی
ای مقاله با کد اخلاق IR.SSU.SPH.REC.1403.025 به تصویب کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد رسیده است.
مشارکت نویسندگان
فاطمه کارگر شورکی و غلامحسین حلوانی صاحب ایده اصلی و طراح مطالعه بوده و آنالیزهای آماری و نگارش پیش‌نویس مقاله را به عهده داشته‌اند. صدف سودایی در بخش جمع‌آوری داده‌ها مشارکت داشته است. تمام نویسندگان نسخه نهایی مقاله را تائید نموده‌اند.
References
1. Moradhaseli S, Farhadian H, Abbasi E, Ghofranipour F. Factors affecting the incidence of occupational accidents among farmers. Health Education and Health Promotion. 2017;5(1):39-56.
2. Robert K, Elisabeth Q, Josef B. Analysis of occupational accidents with agricultural machinery in the period 2008–2010 in Austria. Safety Science. 2015;72:319-28.
3. DeWit Y, Pickett W, Lawson J, Dosman J, Team ftSFIC. Farm activities and agricultural injuries in youth and young adult workers. Journal of agromedicine. 2015; 20(3):318-26.
4. Brison R, Pickett W. Canadian Agricultural Injury Surveillance Program Agricultural Injuries for 1999-2000. Queen's University Kingston. 2003.
5. Purschwitz MA. Personal protective equipment and safety engineering of machinery. Agricultural Medicine: A Practical Guide. 2006:53-69.
6. Locker AR, Dorland JL, Hartling L, Pickett W. Economic burden of agricultural machinery injuries in Ontario, 1985 to 1996. The Journal of Rural Health. 2003;19(3):285-91.
7. Narasimhan GR, Peng Y, Crowe TG, Hagel L, Dosman J, Pickett W. Operational safety practices as determinants of machinery-related injury on Saskatchewan farms. Accident Analysis & Prevention. 2010;42(4):1226-31.
8. Baker W, Day L, Stephan K, Voaklander D, Ozanne-Smith J, Dosman J, et al. Making farm machinery safer: Lessons learned from injured farmers. Barton, ACT, Australia: Rural Industries Research and Development Corporation. 2008.
9. Halvani GH, Zare M, Systems safety engineering and risk management. 5nd ed. IR: Sobhan, 346-50 [persian].
10. Xiang H, Wang Z, Stallones L, Keefe TJ, Huang X, Fu X. Agricultural work-related injuries among farmers in Hubei, People's Republic of China. American Journal of Public Health. 2000;90(8):1269.
11. Little D, Vermillion J, Dikis E, Little R, Custer M, Cooney D. Life on the farm—children at risk. Journal of pediatric surgery. 2003;38(5):804-7.
12. Day L, Voaklander D, Sim M, Wolfe R, Langley J, Dosman J, et al. Risk factors for work related injury among male farmers. Occupational and Environmental Medicine. 2009;66(5):312-8.
13. Baksh KS, Ganpat WG, Narine LK. Occupational health and safety issues among vegetable farmers in trinidad and the implications for extension. Journal of agricultural safety and health. 2015;21(3):159-71.
14. Berney MJ, Horstmann E, Cassidy N. Traumatic spinal injuries on farms: Patients treated in the national spinal unit of Ireland 2005–2015. Journal of orthopaedics. 2017;14(1):211-5.
15. McCurdy SA, Carroll DJ. Agricultural injury. American journal of industrial medicine. 2000;38(4):463-80.
16. Das B. Agricultural work related injuries among the farmers of West Bengal, India. International journal of injury control and safety promotion. 2014;21(3):205-15.
17. Lyman S, McGwin Jr G, Enochs R, Roseman JM. History of agricultural injury among farmers in Alabama and Mississippi: Prevalence, characteristics, and associated factors. American Journal of Industrial Medicine. 1999;35(5):499-510.
18. Ciez J. accident risk in polish farmer work environment Journal of agricultural Machinary Science. 2008 4(1):93-8.
19. Mucci N, Traversini V, Lulli LG, Baldassarre A, Galea RP, Arcangeli G. Upper limb’s injuries in agriculture: a systematic review. International journal of environmental research and public health. 2020;17(12):4501.
20. Carlson KF, Gerberich SG, Church TR, Ryan AD, Alexander BH, Mongin SJ, et al. Tractor‐related injuries: A population‐based study of a five‐state region in the Midwest. American journal of industrial medicine. 2005;47(3):254-64.
21. Davies H, Koehlmoos TP, Courtice MN, Ahmad SA. Occupational injury in rural Bangladesh: Data gathering using household survey. International journal of occupational and environmental health. 2011;17(3):214-22.
22. Lee SJ, Kim I, Ryou H, Lee KS, Kwon YJ. Work‐related injuries and fatalities among farmers in South Korea. American journal of industrial medicine. 2012;55(1):76-83.
23. Jadhav R, Achutan C, Haynatzki G, Rajaram S, Rautiainen R. Review and meta-analysis of emerging risk factors for agricultural injury. Journal of agromedicine. 2016;21(3):284-97.
24. Yaffe MA, Kaplan FT. Agricultural injuries to the hand and upper extremity. JAAOS-Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons. 2014;22(10):605-13.
25. Bhattarai D, Singh SB, Baral D, Sah RB, Budhathoki SS, Pokharel PK. Work-related injuries among farmers: a cross-sectional study from rural Nepal. Journal of occupational medicine and toxicology. 2016;11:1-7.
26. Angoules AG, Lindner T, Vrentzos G, Papakostidis C, Giannoudis PV. Prevalence and current concepts of management of farmyard injuries. Injury. 2007;38(5):S26-S33.
27. Reiner AM, Gerberich SG, Ryan AD, Mandel J. Large machinery-related agricultural injuries across a five-state region in the Midwest. Journal of occupational and environmental medicine. 2016;58(2):154-61.
28. Dembe AE, Erickson JB, Delbos RG, Banks SM. The impact of overtime and long work hours on occupational injuries and illnesses: new evidence from the United States. Occupational and environmental medicine. 2005;62(9):588-97.
29. Moyce S, Joseph J, Tancredi D, Mitchell D, Schenker M. Cumulative incidence of acute kidney injury in California's agricultural workers. Journal of occupational and environmental medicine. 2016;58(4):391-7.
1 مرکز تحقیقات بیماری های ناشی از صنعت، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
* (نویسنده مسئول)؛ تلفن تماس: ۳۱۴۹۲۲۰۵-۰۳۵، پست الکترونیک: kargar142@gmail.com
تاریخ دریافت:.27/07/1403 تاریخ پذیرش: 06/09/1403
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
ایمنی و حوادث ناشی از کار
دریافت: 1403/7/27 | پذیرش: 1403/10/6 | انتشار: 1403/10/10
دریافت: 1403/7/27 | پذیرش: 1403/10/6 | انتشار: 1403/10/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
