bahrami M, Ghanaei- khaledabadi F, Mirmohammadi J, Askari Shahi M, Barkhordari A, habibi M. Estimation of the aerobic capacity by step test in the workers of a tile factory in Yazd in 2017. tkj 2020; 11 (4) :48-56
URL:
http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-953-fa.html
بهرامی عیسی آبادی معصومه، قنائی خالدآبادی فاطمه، میرمحمدی سید جلیل، عسکری شاهی محسن، برخورداری ابوالفضل، حبیبی مائده و همکاران.. برآورد میزان ظرفیت هوازی به روش تست پله در کارگران یکی از کارخانجات کاشی شهر یزد در سال 1396. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1398; 11 (4) :48-56
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-953-fa.html
دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد ، ah.mehrparvar@gmail.com
متن کامل [PDF 678 kb]
(657 دریافت)
|
چکیده (HTML) (2824 مشاهده)
متن کامل: (5448 مشاهده)
برآورد میزان ظرفیت هوازی به روش تست پله در کارگران یکی از کارخانجات کاشی شهر یزد در سال 1396
معصومه بهرامی[1]، فاطمه قنایی2، سید جلیل میرمحمدی3، محسن عسکری شاهی4
ابوالفضل برخورداری5، مائده حبیبی6، امیر هوشنگ مهرپرور*7
چکیده
مقدمه: اندازهگیری حداکثر ظرفیت هوازی، اهمیت زیادی در ایجاد تناسب و تطابق فیزیولوژیک بین کارگر و کار دارد. این مطالعه باهدف برآورد ظرفیت هوازی و ظرفیت کار فیزیکی کارگران کاشی و سرامیک انجامشده است.
روش بررسی:
در این مطالعه تحلیلی مقطعی 90 نفر از کارگران مرد کارخانه کاشی و سرامیک در شهر یزد، بهصورت تصادفی ساده انتخاب شدند. از پرسشنامه متشکل از دو بخش بهعنوان ابزار گردآوری دادهها استفاده شد. بخش اول مربوط به ویژگیهای دموگرافیک بود که به روش مصاحبه تکمیل میشد. در بخش دوم پرسشنامه پارامترهای قد، وزن، BMI و تعداد ضربان قلب درج میگردید. از روش تست پله کویین برای اندازهگیری حداکثر ظرفیت هوازی استفاده شد. دادههای بهدستآمده پس از ورود به نرمافزار SPSS به کمک آزمونهای من ویتنی و کروسکال والیس و ضریب همبستگی تجزیهوتحلیل شدند.
نتایج: بیشترین ظرفیت هوازی در کارگران کاشی و سرامیک 036/0±60/3 لیتر در دقیقه برآورد شد. نتایج نشان داد ظرفیت هوازی با وزن و شاخص توده بدنی دارای ارتباط معنادار است. همچنین آزمون آماری نشان داد که بین ظرفیت هوازی و استعمال دخانیات و ورزش کردن و میزان تحصیلات ارتباط معنادار وجود ندارد ولی بین نوع شغل و میزان توان هوازی ارتباط معناداری وجود دارد.
نتیجهگیری: وزن و BMI و نوع شغل از عوامل تأثیرگذار بر ظرفیت هوازی کارگران میباشد.
واژههای کلیدی: حداکثر ظرفیت هوازی، ظرفیت انجام کار فیزیکی، تست پله کویین
مقدمه
با وجود پیشرفتهای چشمگیری که امروزه در زمینهی خودکارسازی کارها در صنایع حاصلشده اما بازهم نقش عامل انسانی کمرنگ نگشته و بسیاری از کارها بهوسیله نیروی فیزیکی انسانی انجام میگیرد که این نوع کارها در کشورهای درحالتوسعه و کمتر توسعهیافته بیشتر است (1). یکی از مشکلات جهان صنعتی کنونی خروج زودرس کارگران از محیط کار است. علیرغم افزایش امید به زندگی، بهبود شرایط زندگی و وضعیت بهتر سلامتی در جوامع اما در دهه اخیر در بیشتر کشورهای اروپایی متوسط زمان شاغل بودن افراد کاهشیافته است (2) دو علت عمده این خروج زودرس از محیط کار عبارتاند از 1- تأخیر ورود نیروی جوان به بازار کار به دلیل تحصیلات طولانیمدت و 2- خروج زودتر از موعد افراد مسن از محیطهای کاری که علت مهمتری میباشد (3) برای حفظ سلامت کارگران و جلوگیری از خستگیهای مفرط و مداوم و فرسودگی زودرس نیروی کار، باید تناسبی میان انرژی موردنیاز برای انجام کار و توان جسمی کارگران برقرار شود (4).
از طرفی توان انسان در تأمین و مصرف انرژی جهت انجام کارهای جسمی محدود بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ برای رسیدن به این هدف بایستی توان جسمی انسان اندازهگیری شود (5) غالباً توانایی فرد در انجام دادن کار، ظرفیت انجام کار فیزیکی (Physical work capacity) استنباط میشود (6)؛ که ظرفیت انجام کار، حداکثر مقدار انرژی که شخص میتواند برای 8 ساعت یک نوبتکاری مصرف کند، بدون آنکه بهسلامت او لطمهای وارد شود و یا دچار خستگی گردد میگویند (7-9). در حدود 50 سال پیش «برادی» عنوان کرد که انسان میتواند تا 50 درصد بیشترین توانایی خود را در فعالیتهای روزانه به مصرف رساند. مدتی بعد «آستراند» درصدهای کمتر از 50 درصد را پیشنهاد کرد (10)؛ اما بهطورکلی اکثر ارگونومیستها مقدار 33 درصد حداکثر ظرفیت هوازی را بهعنوان حد قابلقبول مصرف انرژی برای انجام کار روزانه تعیین نمودهاند (11,10). حداکثر ظرفیت هوازی (aerobic capacity) عبارت است از بیشترین مقدار اکسیژنی (برحسب لیتر) که میتواند در یک دقیقه بهوسیله دستگاه تنفسی جذبشده و از طریق خون در اختیار ماهیچههای عملکننده قرار گیرد (12-15).
حداکثر ظرفیت هوازی با توجه بهدقت موردنیاز و سطح ریسک موجود به روشهای مختلفی اندازهگیری خواهد شد. زمانی که دقت بالایی موردنیاز باشد، از آزمونهای مستقیم برای تعیین حداکثر ظرفیت هوازی استفاده میشود اما در جمعیتهای کارگری به دلیل سطح ریسک بالا، از آزمونهای غیرمستقیم استفاده میشود (16). در برخی روشهای اندازهگیری مقدار VO2max را از اندازهگیری تعداد ضربان قلب و نبض به دست میآورند (17-19). دوچرخهی ارگومتر، نوار نقاله و پلکان (step test) نیز ازجمله وسایلی هستند که بهمنظور اندازهگیری VO2max مورداستفاده قرار میگیرند (20)؛ بنابراین با ارزیابی مقدار نیروی لازم برای انجام کار و سنجش ویژگیهای فیزیولوژی انسان میتوان او را به کاری درخور و در حد تحمل فیزیولوژیک وی منصوب کرد که علاوه بر حفظ سلامتی و توانایی جسمی، میزان تولید و بهرهدهی نیز افزایش مییابد (10). مطالعات مشابهی دراینباره انجامگرفته است بهطور مثال مطالعهی Bugajsk و همکاران در سال 2005 بر روی جامعه لهستانی میباشد که در این مطالعه میانگین حداکثر ظرفیت هوازی برای زنان 6/2 لیتر در دقیقه و برای مردان 9/3 لیتر در دقیقه محاسبه شد و ظرفیت کار فیزیکی افراد مورد مطالعه 65/0± 56/5 (کیلوکالری بر دقیقه) برای زنان و 67/0 ± 23/6 برای مردان به دست آمد (21). در مطالعهی دیگر که Vandersmisse و همکارانش بر روی جامعهای از مردان آتشنشان بلژیکی با استفاده از تستهای ورزش و دوچرخه ارگومتر انجام گرفت میزان VO2max، ml/kg/min3/43 به دست آمد (16). در مطالعهای که Malek و همکاران بر روی مردان آمریکایی در سال 2005 انجام دادند میانگین VO2max برابر 62/0±154/4 به دست آمد (22). در مطالعهای که حیدری و همکاران بر روی دانشجویان مرد و زن به دو روش تست پله (ACSM) و تست تردمیل (Gerkin) انجام دادند میانگین ظرفیت هوازی برای مردان به ترتیب (55/0±19/3) و (29/0± 97/1) و برای زنان به ترتیب (24/0±13/2) و (18/0±59/1) به دست آمد (23).
از آنجاییکه هنوز تعیین اینکه در صنایع تولیدی تطبیق کار با شرایط جسمی کارگر چگونه باشد تا سلامت جسمانی و امنیت شغلی وی و تأمین گردد خود مسئله بزرگی است و علاوه بر حفظ سلامتی و توانایی جسمی، میزان تولید و بهرهدهی نیز افزایش یابد؛ بنابراین این مطالعه با هدف برآورد ظرفیت هوازی و تعیین فاکتورهای دموگرافیک مؤثر بر آن در کارگران مرد کارخانه کاشی و سرامیک میبد یزد انجام گرفت.
روش بررسی
این مطالعه بهصورت مقطعی روی 90 نفر انجام شد که معیار ورود تمامی مردانی که فاقد هر نوع بیماریهای علامتدار ریوی (دارای اسپیرومتری غیرطبیعی)، افراد مبتلا به بیماریهای قلبی - عروقی و اسکلتی- عضلانی، افرادی که بیماری آنمی (کمخونی) و عدم رضایت از شرکت در مطالعه انتخاب شدند.
ابزار گردآوری دادهها
پرسشنامه دموگرافیک را تهیه نموده و اطلاعات بر اساس پرسشنامه و به روش مصاحبه حضوری جمعآوری گردید. پرسشنامه دموگرافیک شامل دو قسمت بود، قسمت اول سؤالاتی در مورد سن، سابقه کار، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، مصرف هرگونه دخانیات و ورزش کردن اختصاص یافت و در قسمت دوم پرسشنامه متغیرهای قد، وزن، شاخص توده بدنی اندازهگیری شد.
اندازهگیری قد، وزن و محاسبه BMI
قد و وزن واکاوگر بدون کفش، کلاه اندازهگیری شد. قد با استفاده از متر نواری و وزن توسط ترازوی دیجیتالی اندازهگیری و در پرسشنامه درج گردید. بهمنظور محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) از رابطه زیر استفاده شد (24).
BMI