Ethics code: IR.IAU.ILAM.RES.1403.012
Fatahi K, Beigi M. Assessing the state of cognitive performance of employees and determining the range of thermal comfort of different genders in Ilam hospitals. tkj 2024; 16 (3) :27-41
URL:
http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1324-fa.html
فتاحی کارن، بیگی مریم. ارزیابی وضعیت عملکرد شناختی کارکنان و تعیین دامنه آسایش حرارتی جنسیتهای مختلف در بیمارستانهای شهر ایلام. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. 1403; 16 (3) :27-41
URL: http://tkj.ssu.ac.ir/article-1-1324-fa.html
دانشگاه آزاد ایلام ، karenfatahi@yahoo.com
متن کامل [PDF 1224 kb]
(110 دریافت)
|
چکیده (HTML) (141 مشاهده)
متن کامل: (68 مشاهده)
ارزیابی وضعیت عملکرد شناختی کارکنان و تعیین دامنه آسایش حرارتی جنسیتهای مختلف در بیمارستانهای شهر ایلام
کارن فتاحی1، مریم بیگی2
چکیده
مقدمه: آسایش حرارتی برای یک محیط کار مولد بسیار مهم است و بر رفاه و عملکرد کارکنان تأثیر میگذارد، بنابراین حفظ سطوح بهینه برای رضایت، بهره وری و کارایی، به ویژه در فضاهای داخلی ضروری است.از این رو هدف پژوهش حاضرارزیابی وضعیت عملکرد شناختی کارکنان و تعیین محدوده آسایش حرارتی جنسیتهای مختلف کارکنان در بیمارستانهای شهر ایلام انجام شد.
روش بررسی: این پژوهش به روش پیمایشی و میدانی به منظور شناسایی وضعیت احساس آسایش حرارتی و عملکرد شناختی افراد در شرایط واقعی فضاهای درمانی انجام گرفته است. برای این منظور پاسخ 400 نفر از کارکنان تعداد پنج بیمارستان شهر ایلام به شیوه نمونه گیری ساده از ابتدای مرداد تا آبان 1402 ثبت گردید سپس وضعیت پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت، تعیین وضعیت آسایش حرارتی افراد از طریق مدل رگرسیون خطی و تحلیل همبستگی بین متغییرهای اندازه گیری شده از طریق نرم افزار SPSS27 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج: تحلیل مدل رگرسیون خطی نشان داد دامنهی احساس آسایش حرارتی بین مردان و زنان به میزان 79/1درجه سانتی گراد تفاوت دارد که این تفاوت در مردان تمایل به دمای گرمتر و در زنان تمایل به دمای سردتر است، میانگین نمرات کسب شده بیمارستان زاگرس در مولفهی دیداری– فضایی/اجرایی (00/7), توجه (34/4), حافظه (08/3) دارای بهترین عملکرد, بیمارستان امام خمینی (ره) درمولفهی کلام (95/2) دارای بهترین علملکرد, بیمارستان حضرت قائم (ع) در مولفهی انتزاع (02/2) دارای بهترین عملکرد و آگاهی به زمان و مکان در تمامی بیمارستانها برابر00/6 است.
نتیجهگیری: میزان پوشش و نرخ فعالیت در میان جنسیت زنان به طور قابل توجهی بر احساس آسایش حرارتی, عملکرد شناختی و میزان بهره وری کارکنان در محل کار تأثیر میگذارد. نتایج این پژوهش نیاز به تجدید نظر در استانداردهای فعلی لباس محل کار، زمان حضور و نرخ فعالیت کارکنان را نشان میدهد. علاوه بر این، تغییرات در عملکرد شناختی در میان کارکنان بیمارستانها، ضرورت توجه به استراتژیهای تقویت شناختی هدفمند برای افزایش کارایی کارکنان را برجسته میکند.
واژههای کلیدی: عملکرد شناختی، کارکنان، بیمارستانهای شهر ایلام، آسایش حرارتی، جنسیت افراد
مقدمه
"آسایش حرارتی" اصطلاحی است که برای توصیف یک محیط حرارتی رضایت بخش و بدون استرس در ساختمانها استفاده میشود بنابراین، یک مفهوم اجتماعی تعیین شده است که توسط هنجارها و انتظارات تعریف میشود (1).تنظیم دمای داخلی بیشترین تأثیر را بر آسایش حرارتی دارند. از نظر تقاضای انرژی، مصرف انرژی و آسایش حرارتی ساکنین، تنظیم دمای داخلی مهمترین گزینه است , علاوه بر این، بین شرایط حرارتی در یک محیط ساخته شده و سلامت ساکنان همبستگی وجود دارد(2).تلاش برای به حداقل رساندن مصرف انرژی برای گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع در محیطهای مختلف داخلی بسیار با آسایش حرارتی انسان مرتبط است (3).
آسایش حرارتی مناسب برای کارکنان مراقبتهای بهداشتی برای اطمینان از یک محیط کاری مساعد بسیار مهم است (4) کارکنان اداری به دلیل استفاده مشترک از فضا و فرهنگ سازمانی، فرصتهای سازگاری محدودی نسبت به سایر ساختمانها دارند (5). پرستاران، به عنوان کارکنان مراقبتهای بهداشتی، اغلب شبانه روز برای مراقبت از بیماران کار میکنند (6). ساختمانهای بیمارستان ملزم به ایمن سازی انواع محیطهای داخلی با توجه به نیازهای متنوع بیماران و کارکنان هستند. در میان این الزامات، آسایش حرارتی یک معیار طراحی مهم برای کیفیت محیط داخلی است که بر فرآیندهای بهبودی بیماران و رفاه کارکنان پزشکی تأثیر میگذارد (7). تنش گرمایی یک خطر فیزیکی قابل توجه در محیطهای صنعتی باز و بسته است. این مؤلفه عملکردهای شناختی و ذهنی را مختل کند و منجر به افزایش خستگی, کاهش تمرکز و مهارت, نرخ خطای بالاتر میشود (8).آسایش حرارتی، که به عنوان "وضعیت روانشناختی رضایت از محیط حرارتی" تعریف می شود، نقشی حیاتی در رفاه افراد ایفا می کند .بهبود رضایت حرارتی در میان کارکنان، بهره وری، هوشیاری، توجه و کارایی آنها را افزایش می دهد و در عین حال شکایات و غیبت را کاهش می دهد .بنابراین ایجاد یک محیط با آسایش حرارتی مطلوب در محیط داخلی تأثیر مثبتی بر شادی، رضایت و راندمان کاری کاربران دارد(9)ایجاد یک محیط کار کارآمد و مساعد یک ضرورت حیاتی برای توانمندسازی ساکنان برای کار موثر است.کیفیت محیط داخلی تاثیر قابل توجهی بر راحتی ساکنین و بهره وری آنها در ادارات دارد(10)
دمای بالا یکی از دلایل اصلی حوادث ایمنی کار مرتبط با اختلالات شناختی است. با این حال، اثرات افزایش دمای محیط بر عملکرد شناختی در طول فعالیتهای با شدت متوسط نامشخص است (11). عملکردهای شناختی ضعیف ناشی از محیط گرم و مرطوب به طور گسترده گزارش شده است (12). یکی از دلایل اصلی کاهش راندمان کاری و افزایش تصادفات ایمنی ناشی از دمای بالای هوا، اختلال شناختی بود (13) تعیین پارامترهای تنظیم محیطهای حرارتی داخلی به شیوهای منطقی چالش مهمی را در تلاش برای ایجاد محیطهای ساخته شده با کیفیت بالا ارائه میدهد. دو عامل حیاتی که باید در نظر گرفته شود آسایش حرارتی افراد و کارایی کار آنها است. با این حال، تاکنون، ارزیابی آسایش حرارتی عمدتاً بر مقیاسهای روانشناختی متکی بوده است، در حالی که ارزیابی کارایی کار عمدتاً شامل عملکرد در آزمونهای شناختی بوده است (14).
برای تعیین سطح آسایش حرارتی عمومی از شاخصهای عینی و همچنین رتبهبندیهای ذهنی از طریق پرسشنامه استفاده میشود. پارامترهای عینی برای تجزیه و تحلیل عبارتند از دما، سرعت جریان هوا، رطوبت نسبی، نرخ لباس و فعالیت متابولیک است در حالی که پارامترهای ذهنی شامل رأی برای احساس وترجیح حرارتی افراد است. آسایش حرارتی داخلی نامرغوب میتواند منجر به مصرف انرژی بالا در ساختمانها شود و اثرات نامطلوب بلندمدت و کوتاهمدت بر سلامت ساکنان داشته باشد. بنابراین تفاوت جنسیتی عامل نسبتاً مهمتری است که بر ادراک حرارتی ساکنان در میان دیگران تأثیر میگذارد (15). تفاوتهای جنسیتی جنبه مهمی از تفاوتهای فردی است که بر آسایش حرارتی انسان تأثیر میگذارد (16) تفاوتهای فاحش در مورفولوژی بین جنسیتهای مختلف مطمئناً باعث برداشتهای متفاوت برای یک محیط حرارتی معین میشود (17). خداکرمی وهمکاران (2012)در پژوهشی تحت عنوان Thermal comfort in hospitals – A literature review به بررسی این موضوع پرداختند و به این نتیجه رسیدند که انجام مطالعات اولیه در رابطه بین شرایط آسایش حرارتی و بهرهوری برای کارکنان بیمارستان مهم است. این مطالعه در نهایت به این نتیجه رسید که یافتن راهحلهایی برای تطبیق شرایط مختلف آسایش حرارتی مورد نیاز ساکنان مختلف در بیمارستانها مهم است.(18) همین طور فنگ یوان و همکاران (2022)در پژوهشی تحت عنوان Thermal comfort in hospital buildings – A literature review به بررسی این موضوع پرداختند که هدف این مقاله بررسی جامع و انتقادی مطالعات موجود است که بینش هایی را در مورد روندهای تحقیقاتی آینده ارائه می دهد (180 مقاله تجزیه و تحلیل شده), به این نتیجه می رسند که سیستمهای تهویه نقش کلیدی در حفظ شرایط قابل قبول و از نظر حرارتی راحت برای بیماران و کارکنان پزشکی دارند. همچنین مشخص شده است که آسایش حرارتی قابل قبول بسیار وابسته به مورد است و به طور قابل توجهی بر اساس وضعیت سلامتی بیمار و همچنین نوع و سطح فعالیت کارکنان متفاوت است.(19)دارک و همکاران (2018) در پژوهشی تحت عنوان Understanding thermal comfort perception of nurses in a hospital ward work environment به بررسی این موضوع اینگونه پرداختند که داده ها طی سه هفته در تابستان (89 شرکت کننده) و چهار هفته در پاییز (43 شرکت کننده) جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل بازخورد ذهنی و شرایط حرارتی اندازهگیری شده (از 20 تا 25 درجه سانتیگراد) نشان داد که پرستاران یک حس گرمایی کمی را تجربه کردند که منجر به راحتی حرارتی کمی غیرقابل قبول و عملکرد کاری کمی با مانع شد. احساس حرارتی مطلوب برای پرستاران به جای خنثی، کمی خنک بود. این مطالعه نشان می دهد که تقسیم بخش های بیمارستان به مناطق حرارتی جداگانه با نقاط تنظیم متفاوت برای بیماران و متخصصان مراقبت می تواند محیط کار را بهبود بخشد و صرفه جویی در انرژی را افزایش دهد.(20)بنابراین زمینه آسایش حرارتی طیف وسیعی از ادبیات را در بر می گیرد. با این حال، شکاف قابل توجهی در بررسی های متمرکز وجود دارد که به طور خاص به آسایش حرارتی در بیمارستان می پردازد. علاوه بر این، هیچ تحقیقی مستقیماً تأثیر آسایش حرارتی را بر افزایش بهرهوری و عملکرد شناختی کارکنان به تفکیک جنسیت در این محیط بیمارستان بررسی نکرده است.چون دو متغییر آسایش حرارتی و عملکرد شناختی در کارایی و بهره وری کارکنان بخشهای درمانی اثر دارد و بسیاری از حوادث در حوزهی پزشکی متأثر از کاهش عملکرد شناختی یا کاهش میزان آسایش حرارتی در محیطهای کاری است بنابراین در مطالعه حاضر، هدف پژوهش حاضرآن است تا ابتدا وضعیت دامنه آسایش حرارتی جنسیتهای مختلف کارکنان در بیمارستانهای شهر ایلام رامورد بررسی قرار دهد سپس به بررسی نقش اثرگذار آسایش حرارتی برعملکرد شناختی کارکنان در این امکان بپردازد. نوآوری این پژوهش در اثر ارتباط مستقیم آسایش حرارتی برعملکرد شناختی افراد است.
روش بررسی
پژوهش حاضر ازنوع ترکیبی است، که در آن از روش مطالعات کتابخانهای و مطالعات میدانی برای جمع آوری دادهها استفاده شده است. روند انجام مطالعات کتابخانهای و برداشت دادهها در مدت 4 ماه از ابتدای مرداد 1402 در میان کارکنان 5 بیمارستان شهر ایلام که شامل بیمارستانهای (زاگرس, کوثر, مصطفی خمینی, حضرت قائم و امام خمینی (ره)) است که در دو بخش برداشت متغیرهای محیطی و پرسشنامهای (پرسشنامه استاندارد آسایش حرارتی ASHRAE امریکا و عملکرد شناختی کارکنان بر اساس پرسشنامه استاندارد (MOCA)) صورت گرفت. مطابق (شکل-1) فرایند گردآوری داده های میدانی و مسیر انجام این مطالعه در چهار گام و در مجموع 17 دقیقه باکسب اجازه از مصاحبه شوندگان انجام گرفت. گام اول این فرآیند، به مدت 10 دقیقه برای تکمیل پرسشنامه استاندارد آسایش حرارتی( ASHRAE ) و ارزیابی عملکرد شناختی افراد بر اساس پرسشنامه استاندارد (MOCA) و گام دوم ثبت اطلاعات شخصی مصاحبه شوندگان شامل جنسیت, قد, وزن, وضعیت سن, انتخاب وضعیت لباس, نرخ فعالیت (متابولیسم) افراد در 30 دقیقه گذشته و محاسبه میزان نرخ پوشش افراد (clo) ثبت گردید(شکل-2). گام سوم به مدت 5 دقیقه مقادیر دمای سطح پوست بدن(دمای پیشانی، بینی، گونه راست، گونه چپ، دست راست و دست چپ) با استفاده از تفنگ حرارتی TCE1326/1327 اندازه گیری و ثبت گردید (شکل -3). همچنین در گام آخر به مدت 2 دقیقه مقادیر داده های اقلیمی شامل(رطوبت نسبی و دمای هوای محیط داخلی) با استفاده از دیتالاگر 98586J ثبت گردید. سپس تمامی داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS27 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.